SunnudagsMogginn - 17.04.2011, Síða 22

22 17. apríl 2011
I
cesave-málinu er lokið og menn anda létt-
ara. Þetta er einungis stundarhlé heyrist þó
sagt: Fjendur okkar í málinu eru ekki hætt-
ir. Stóryrtar yfirlýsingar innan úr stjórn-
arráðum kröfuþjóða segja allt sem segja þarf. Öll-
um ráðum verður beitt til að kúga Íslendinga til
undirgefni. Þetta var allt saman hluti af hræðslu-
áróðrinum og ekki hægt að ætlast til að menn
hlaupi frá honum strax.
Reynt að koma máli í vondan farveg
Og það má svo sem vera að ekki séu öll þessi sjón-
armið algjörlega innistæðulaus. Við höfum séð
hvernig fulltrúi Norðmanna í ESA hefur látið.
Hann hefur tekið upp hjá sjálfum sér, án atbeina
kröfuþjóðanna sjálfra, að sækja að Íslendingum og
brotið allar þær reglur um hlutlausa nálgun á máli
innan ESA sem hægt er að brjóta. Samt hafa hin
liðónýtu íslensku yfirvöld ekki borið það við að
krefjast þess að maðurinn víki sæti í málinu. Auð-
vitað væri réttast að formaðurinn viki þegar í stað
úr ESA-stjórninni varanlega. Hann hefur í raun
sjálfur tekið af allan vafa um að hann uppfyllir
ekki hæfisskilyrði. Markmiðið með því að halda
deilumálinu innan EES-kerfisins byggist á því
sjónarmiði að fyrir löngu er fram komið að evr-
ópsk dómskerfi fara ekki endilega eftir því sem
rétt lagafyrirmæli segja fyrir um. Þar er notast við
framvirkar og „lifandi“ lögskýringar og mjög
horft til þess hvað gæti komið þróun „Evrópu-
hugsjónarinnar“ best, til lengri tíma horft. En
sem betur fer eiga slíkir dómstólar ekki síðasta
orðið í máli af þessu tagi. Reyndar er reynt að
reka málið í öfugri röð. Vilji Bretar og Hollend-
ingar, með sinn veika málatilbúnað, fá dómsnið-
urstöðu um sínar kröfur þá ber þeim að stefna
málinu fyrir varnarþing í Reykjavík. Þar gætu
þeir óskað eftir því eða gert um það kröfu að leit-
að yrði óbindandi álits EFTA-dómstólsins. En
oddamaður ESA hefur með heiftrækinni fram-
göngu sinni gagnvart Íslandi reynt að koma hugs-
anlegu málaferli í annan farveg. Þar sem vitað er
að fulltrúar Norðmanna í ESA lúta að jafnaði leið-
sögn frá Osló hlýtur þessi framganga að vekja æ
fleiri spurningar.
Óvæntur stuðningur
En á móti kemur að annað hefur komið þægilega á
óvart. Fremstu skriffinnar þekktra blaða, austan
hafs og vestan, taka hver af öðrum afstöðu með
Íslandi og sjónarmiðum þess. Það hefur sjálf ís-
lenska ríkisstjórnin á hinn bóginn ekki gert, svo
furðulegt sem það er. Helsta vörnin fyrir ríkis-
stjórnina í því máli hefur verið sú að hana vanti í
raun ekki allan vilja til varna fyrir þjóðarhags-
muni, en hún sé af alkunnum ástæðum með öllu
ófær til slíks. Því er vissulega erfitt að andmæla.
Forseti Íslands hefur hins vegar að undanförnu
beitt sér í málinu og farist það vel úr hendi. Vissu-
lega má með sterkum rökum halda því fram að
forsetinn sé farinn langt út fyrir þann ramma sem
stjórnskipunarreglur og venjur marka embætti
hans. En tómarúmið, sem ríkisstjórnin hefur
skapað með viljaleysi sínu eða getuleysi til að tala
fyrir sjónarmiðum Íslands, færir forsetanum
neyðarrétt í málinu. Einhver verður að tala máli
þjóðarinnar út á við.
Hinir erlendu lykilmenn á heimsblöðum hafa
vissulega gert það óumbeðnir, en það fríar rík-
isstjórnina ekki undan ábyrgð.
Ritstjórnarskrifarar marktækustu blaða sem
mikið eða einkum fjalla um efnahagsmál, Fin-
ancial Times, Wall Street Journal og The Tele-
graph, hafa allir tekið undir sjónarmið Íslendinga
með mjög sannfærandi hætti. Það er ríkulegt
þakkarefni. Og nú síðast víkur helsti fréttaskýr-
andi New York Times á sviði fjármála, Floyd
Norris, að Icesave-deilunni, þegar hann er að
fjalla um vanda evrusvæðisins. Hann færir kröfur
Breta og Hollendinga yfir á bandarískan veruleika
og þá myndi krafan vera upp á 6,8 þúsund millj-
arða dollara! Það þykir fréttaskýranda NYT að
vonum ofboðsleg fjárhæð. En Bretar og Hollend-
ingar hefðu aldrei sent slíkan reikning í þá áttina,
þótt skilyrðin hefðu verið hin sömu. Þeir eru
uppburðarlitlir þegar Bandaríkin eiga í hlut. Þeir
treysta sér á hinn bóginn til að hóta fámennri þjóð
á norðurhjara öllu illu ef hún lætur ekki svín-
beygja sig undir óboðlegar og ólögmætar kröfur.
Og þeir fundu því miður liðleskjur fyrir. En það
voru einungis hin íslensku stjórnvöld sem skorti
þrek og kjark. Það var enn nægjanlegur töggur í
þjóðinni sjálfri. Hún sýndi að það var ekki til-
viljun að hún vann óvinnandi landhelgisstríð á
sínum tíma.
Fyrirmennin segja ekki aukatekið orð
Viðbrögðin í Bretlandi segja raunar mikla sögu.
Þegar Íslendingar hafna óbilgjörnum kröfum í
annað sinn í þjóðaratkvæðagreiðslu, söguleg tíð-
indi hér, er auðvitað hlustað eftir viðbrögðum
Breta. Málið þykir þar ekki vera af þeirri vikt að
forsætisráðherrann nefni það einu orði. Fjár-
málaráðherranum, næsta manni í goggunarröð-
inni í bresku ríkisstjórninni, þykir ekki taka því
heldur að hann hafi opinberlega skoðun á úrslit-
unum. Einn af aðstoðarráðherrunum í ráðuneyt-
inu, sem enginn maður hér hafði áður heyrt
nefndan, er þó látinn tjá sig um málið, sem ella
hefði endað hjá blaðafulltrúanum. Þetta er allur
áhuginn. Þó héldu einsöngvararnir Steingrímur
og Jóhanna, Vilhjálmur, Gylfi og Már og auðvitað
gjörvallur kórinn því á lofti að umheimurinn biði
eftir niðurstöðunni um Icesave með öndina í
hálsinum. Ef hið ógurlega nei kæmi myndi hel-
frost umlykja hrellda þjóð um ómunatíð vegna
skiljanlegrar heiftar og hefnigirni. En fáeinum
dögum síðar fer fram vantraustsumræða á Al-
þingi. Jóhanna flutti af því tilefni aftur ræðuna
sína úr vantraustsumræðunni sem sneri að stjórn
Geirs Haarde. En Steingrímur sagði sperrtur að nú
væri loks farið að vora í efnahagsmálum. Það væri
bókstaflega allt á uppleið. Miðað við aðeins viku-
gamalt svartagallsraus sama manns var engu lík-
ara en einhver í ráðuneytinu hefði sagt Steingrími
að þjóðin hefði þrátt fyrir allt samþykkt Icesave.
Reykjavíkurbréf 15.04.11
Nú anda menn léttara