SunnudagsMogginn - 11.09.2011, Blaðsíða 19

11. september 2011 19
grafa í rústunum þó að vonin um að finna einhverja á lífi
færi þverrandi með hverri klukkustundinni. Enginn
okkar vildi gefast upp fyrr en í fulla hnefana en að lokum
var okkur öllum skipað að yfirgefa svæðið þar sem talin
var hætta á að önnur bygging myndi hrynja, og segja má
að vonarneistinn hafi horfið á því augnabliki. Það var
síðan mörgum vikum síðar að ég komst að því að einn
vinur minn, slökkviliðsmaður hjá FDNY, hafði látist þeg-
ar syðri turninn féll.“
Áhrifavaldur um ókomna tíð
Lengi vel forðaðist Gunnlaugur þessa dagsetningu og
hina árlegu umfjöllun um 11. september 2001, því í hvert
sinn vakti umtalið hræðilegar minningar sem hann hélt
að myndu dofna með tímanum en Gunnlaugur segir: „Að
grafa í rústunum með slökkviliðsmönnunum, oft í gegn-
um snúna stálbita og eitraða ösku, einungis til að finna lík
saklausra einstaklinga og líkamsparta, var svo hrikaleg
lífsreynsla að ég get enn í dag endurleikið í huga mínum
næstum hvert andartak og handtak sem ég tók á Ground
Zero. Enn sitja í mér allir björgunarmennirnir, gjör-
eyðileggingin og sérstaklega nályktin sem ríkti yfir öllu
svæðinu. Ef eitthvað er hefur þessi átakanlega lífsreynsla
fest dýpri rætur hjá mér með hverju ári. Í ljósi þess að
áratugur er nú liðinn ákvað ég að horfast beint í augu við
þessa lífsreynslu til að reyna að loka þessum kafla í lífinu
en ég sé nú að þetta var svo átakanleg lífsreynsla að hún
mun hafa áhrif á mig um ókomna tíð. Á hinn bóginn, eft-
ir því sem tíminn hefur liðið, sé ég einnig skýrar að þrátt
fyrir þessa erfiðustu lífsreynslu mína þá komum við allir
saman, ólíkir björgunarmenn, og neituðum að gefast upp
þótt vonin væri af skornum skammti. Á meðan lítill von-
arneisti var enn í brjósti okkar börðumst við áfram þrátt
fyrir þreytu, streitu, líkamlega eða andlega uppgjöf. Af
þessari lífsreynslu hef ég því dregið þann lærdóm að
sama í hvaða ógöngum maður lendir þá verður maður
ávallt að halda í vonina eins lengi og hægt er.“
gera en ég ætla bara að koma mér heim að ríða, ríða og
ríða meira,“ og margir hlógu með henni,“ segir Páll Ásgeir.
Hann segir að næstu daga hafi allir legið yfir fréttum og
það var talað mikið saman á götunum og alls staðar þar
sem fólk hittist og var saman. Páll segir að þótt það hafi
verið óhugnanlegt að sjá flugvélarnar fljúga á turnana hafi
honum fundist verst að sjá fólk kasta sér út úr turnunum. „Í
fyrsta lagi höfðum við öll farið þarna upp og ég var þarna
efst í turninum bara nokkrum vikum áður en árásin var
gerð. Þarna voru líka voðalega flottar lögmannsstofur sem
maður hafði horft löngunaraugum til og hafði hugsað sér að
reyna að komast inn á þegar maður væri útskrifaður. Þann-
ig að manneskjurnar sem maður sá hoppa út um gluggann
voru hluti af þessu mengi sem maður var að tengjast inn í.
Það gerði þetta enn sterkara,“ segir Páll Ásgeir.
borkur@mbl.is
2 km
50
m
LaGuardia-
flugvöllur
Central
Park
N.J.
Ground
Zero
New York
MANHATTAN
Heimildir: Lower Manhattan Development Corp., Silverstein Properties
Enduruppbygging á Ground Zero
Reiknað er með að nýja byggingarsamstæðan
sem kemur í staðinn fyrir World Trade Center
sem eyðilagðist í árásunum 11. september
2001 verði opnuð í áföngum
árið 2013.
Frelsisturninn (Freedom Tower)
Arkitektar: Skidmore, Owings
og Merrill. Hinn skrautlegi og
táknræni turn er sagður háreistur
virðingarvottur við frelsið.
Gjörninga-
listasafn
Turn 4
Arkitekt:
Fumihiko Maki
Reiknað
er með að
turnar tvö,
þrjú og fjögur
verði kláraðir
árið 2015.
Turn 2
Arkitekt:
Norman
Foster
541m
7 World
Trade
Centre
Var opnaður
í maí 2006
Frelsis-
garðurinn
No
rðu
r
WEST STREET
WTC 2
Fótspor
WTC 1
Fótspor
Sýningar-
skáli
WTC
Samgöngu-
miðja
Turn 3
Arkitekt:
Richard Rogers
Mastrið á að minna á
kyndil Frelsisstyttunnar og
mun gefa frá sér ljós sem
nýr kyndilberi frelsis.
Útsýnispallur með málm-
og glerhandriði. Þar má sjá
merkingar hvar turninn er í
415 og 417 metra hæð, en það
var hæð Tvíburaturnanna.
Almenningsforsalur
styrktur með ryðfríu stáli
og títani til að auka
öryggi.
Gert er ráð
fyrir verklokum
2013
WTC minnisvarði
Á torginu verða 400 eikartré
og skildir með nöfnum fórnarlamba
árásarinnar 11. september.
WTC-safnið
Opnað í september
árið 2012.
Hryðjuverkaárásirnar á New York og Washington 11. september 2001
snertu alla og ekki einvörðungu okkur, velunnara þessara góðu borga.
Þá var forsíðuyfirskriftin í Le Monde: „Nous sommes tous Américains“ –
Við erum öll Ameríkumenn. Árásirnar urðu tilefni fullrar samstöðu og
samúðar gagnvart Bandaríkjunum af félagsríkjum þeirra í NATO, með
vísan til sjálfrar V. greinar Atlantshafssáttmálans um að árás á einn sé
árás á alla.
En síðan tekur við umdeildur stríðsrekstur í Írak og Afganistan og
hætta á að leiðir skilji þótt hryðjuverkaógninni linni ekki. Á þeim tímum
sem fara í hönd er brýn þörf á náinni samvinnu Evrópu og Bandaríkjanna
í öryggis- og varnarmálum þótt ekki sé um að ræða hina fyrri ógn, vopn-
aða innrás. Hættan á hryðjuverkum kallar sem aldrei fyrr á samvinnu.
Sameiginlegar varnir, sérstaklega á vegum NATO, sem reynst hafa vel, eiga fyrir höndum
breytt hlutverk. Stækkun NATO ætti ekki að vara lokið og nauðsyn ber til að auka samvinn-
una við Rússland. Staðan áratug eftir árásina á tvíburaturnana er vissulega ekki sú að ríkin
ein síns liðs beiti hernaðarmætti sínum í varnarskyni.
Einar
Benediktsson
„Nous sommes tous Américains“
É
g minnist þess vel hvar ég
var staddur þegar ég
heyrði um árásina á New
York og Washington 11.
september 2001. Ég sat í bíl í Lækj-
argötunni á leið frá Alþingishúsinu í
menntamálaráðuneytið. Mér varð
strax hugsað til dóttur minnar og
fjölskyldu hennar sem bjó þá á
miðri Manhattan-eyju. Fljótlega
tókst að ná símasambandi og sann-
reyna að ekkert amaði að henni, ungum syni hennar og
eiginmanni.
Nokkrum árum síðar, vorið 2004, fór ég til Wash-
ington sem dómsmálaráðherra og heimsótti þá ýmsar
bandarískar öryggisstofnanir, meðal annars heima-
varnaráðuneytið sem stofnað var til að skapa umgjörð
um allt borgaralegt öryggiskerfi Bandaríkjanna. Í ljós
hafði komið að með betri samhæfingu og miðlun upp-
lýsinga milli stofnana hefði mátt álykta á skarpari hátt
en gert var að hætta stafaði af þeim sem síðan réðust á
Tvíburaturnana í New York og varnarmálaráðuneytið í
Washington.
Sem dómsmálaráðherra heimsótti ég einnig örygg-
isstofnanir í Noregi, Danmörku, Bretlandi, Frakklandi
og Þýskalandi auk þess að kynna mér Europol í Hol-
landi og öryggismiðstöð ESB í Brussel. Er með ólík-
indum hvílík áhrif árásin 11. september 2001 hafði á allt
skipulag borgaralegra öryggismála á Vesturlöndum og
eflingu öryggis- og leyniþjónustu af öllu tagi. Hvar-
vetna þar sem ég kom sögðu menn frá dæmum um að
þessar forvarnir hefðu skilað árangri. Samhliða þessu
hafa verið háðar mannskæðar styrjaldir í Afganistan og
Írak sem má rekja til 11. september 2001, þó sérstaklega
átökin við talibana og al-Kaída í Afganistan. Talibanar
stjórna ekki lengur Afganistan og al-Kaída er svipur hjá
sjón.
Hér á landi hefur fjölmörgum lögum verið breytt til
að bregðast við nýjum alþjóðlegum kröfum sem miða
að því að halda hryðjuverkamönnum í skefjum. Örygg-
isgæsla á flugvöllum og við hafnir er meiri en áður. Því
miður hefur lögregla ekki fengið forvirkar rannsókn-
arheimildir. Skortur á þeim stangast á við öll viðbrögð í
nágrannalöndunum og kann að skapa hættulegum öfl-
um skjól í heimi án landamæra.
Eftir árásina 2001 spáðu ýmsir að í kjölfarið sigldi
spenna og óvild í samskiptum Vesturlanda og ríkja
múslíma. Þróunin hefur sem betur fer orðið önnur þótt
enginn viti enn hvert „arabavorið“ sem nú ríkir í Norð-
ur-Afríku leiðir. Til þess er að minnsta kosti ekki stofn-
að af óvild í garð Vesturlanda heldur í þágu lýðræðis
gegn einræði.
Löngum hefur verið sagt að lýðræðisríki ráðist ekki
hvert gegn öðru. Þess vegna ætti að vera ástæða til
bjartsýni um friðsamlegra andrúmsloft í okkar heims-
hluta og þar með minna leynilegt eftirlit og örygg-
isráðstafanir. Hin varanlega arfleifð árásanna 11. sept-
ember 2001 í frjálsum og opnum þjóðfélögum kann þó
að verða minna persónulegt svigrúm og þar með skerð-
ing mannréttinda vegna hvers kyns opinbers eftirlits.
Varanleg áhrif árásanna 11. september
Björn
Bjarnason