SunnudagsMogginn - 11.09.2011, Blaðsíða 32

32 11. september 2011
Reykjalundi en fyrir ári lenti ég aftur í
krísu. Þurfti að fara inn á deild og endur-
skoða hug minn. Ég hafði verið í góðum
bata en varð að átta mig á því hvers
vegna ég fór aftur svona langt niður. Ég
hafði farið aftur í skólann, gekk vel og
gerði allt sem mér var sagt að gera.“
Þarna áttaði Elín sig á því að hún hafði
einmitt gert allt sem henni var sagt að
gera; ekki það sem hún væri sjálf ákveðin
í að gera.
Að lifa og gera það almennilega
„Ég varð að taka þá ákvörðun að ég vildi
lifa! Ég hafði ákveðið að taka ekki eigið líf
en ekki ákveðið almennilega að lifa líf-
inu. Ég gerði það en það kom mér á óvart
hve það var erfitt. Ég talaði við sálfræð-
inginn minn og þurfti að segja það upp-
hátt við hana að ég ætlaði að lifa lífinu.
Og þá hugsaði ég með mér að fyrst ég
ætlaði að lifa lífinu ætti ég að gera það
vel! Við það breyttist allt, ég var komin
með framtíðarsýn og fór eiginlega að
blómstra.“
Nú er Elín Ósk aftur komin á skóla-
bekk, er í meistaranámi í umhverf-
isverkfræði í Háskóla Íslands. Hún þakk-
ar fyrir að hún skyldi þrátt fyrir allt ekki
hætta alveg í skólanum á sínum tíma.
„Ég fór niður í eitt fag á önn en var svo
heppin að bæði fjölskyldan og þeir með-
ferðaraðilar sem ég var hjá, þrýstu mjög
á mig að detta ekki alveg út úr skólanum.
Það var mér mikils virði að skynja að
aðrir höfðu trú á mér þó að ég hefði það
ekki sjálf og það að missa ekki alveg
tengslin við skólann hjálpaði mér mjög.
Jafnvel þótt ég mætti stundum ekki í
marga daga var betra að minnka við mig
en hætta alveg.“
E
lín Ósk Reynisdóttir hefur
nokkrum sinnum reynt að
svipta sig lífi. Fyrst fyrir um
það bil áratug, þegar hún var 18
ára og í kjölfar þess gerði hún fleiri til-
raunir. Nú líður henni hins vegar vel;
hún segist blómstra.
„Ég hef alltaf verið feimin og lokuð.
Eitthvað gerðist haustið þegar ég varð 18
ára en ég veit ekki almennilega hvað.
Mér gekk samt alltaf mjög vel í skóla en
svaf orðið lítið og illa. Þær nætur sem ég
gat ekki sofið var ég mjög eirðarlaus,
gekk þá stundum um Kópavoginn og
hugsaði um leiðir til þess að ég gæti end-
að þetta. Ég hætti að geta borðað, hvat-
vísin jókst mjög og örvæntingin varð
mikil.“
Móðir Elínar Óskar skynjaði að ekki
var allt með felldu og fékk dóttur sína til
þess að fara til geðlæknis. „Ég var sett á
lyf en það reyndist ekki nóg því ég gat
ekki opnað mig og talað við lækninn.
Stuttu síðar reyndi ég aftur að taka líf
mitt, með því að gleypa öll lyfin sem ég
hafði fengið.“
Hafði enga framtíðarsýn
Í þetta fyrsta skipti áttaði sig enginn á því
hvers kyns var. Þunglyndislyfin höfðu
engin áhrif. „Í næsta skipti komu for-
eldrar mínir að mér, fóru með mig upp á
bráðamóttöku og í kjölfarið var ég lögð
inn á geðdeild.“
Lengi vel gat Elín ekki slitið sig frá áð-
urnefndum hugsunum og segist hafa átt
erfitt með að fara í meðferð. „Ég stefndi
allan tímann á dauðann en ekki á lífið.
Hafði enga framtíðarsýn, hafði enga von.
Svo breyttist það eftir að ég fékk mjög
góða hjálp á bæði Landspítalanum og
Hún segist gríðarlega ánægð með að
vera komin aftur á fulla ferð í skólanum.
„Það er rosalega mikilvægt að einangra
sig ekki; að halda sambandi við fólk og
hafa einhvern sem maður getur talað við.
Og þó maður geti ekki alltaf talað er
mikilvægt að vera innan um fólk eins
mikið og maður getur. Það gefur von og
það er mjög mikilvægt að halda í hana.
Stundum þarf maður meira að segja að fá
lánaða von hjá öðrum ef maður hefur
hana ekki sjálfur. Hjá fjölskyldu-
meðlimum eða vinum. Það er einmitt
mjög mikilvægt að aðstandendur gefi
von. Fólkið mitt hefði getað gefist upp á
mér en gerði það ekki og fyrir það er ég
þakklát í dag. Áður þurfti ég oft að fá
vonina að láni en nú á ég hana sjálf.“
Elín rifjar upp að barn hafi hún oft
óskað þess heitt að geta látið sig hverfa;
að hún gæti farið eitthvert langt í burtu.
Inn í einhvern draumaheim. „Síðar bjó
ég mér til aðra heima í huganum og þeg-
ar ég varð eldri breyttust þessar hugsanir
þannig að ég vildi deyja.“
Nauðsynlegt að geta tjáð sig
Hún svarar játandi þegar spurt er hvort
hún hafi hugsað á þann veg að það yrði í
raun gott fyrir ættingjana að losna við
hana. „Ég vildi ekki að fjölskyldan hefði
áhyggjur af mér og að lífið yrði betra fyr-
ir hana ef ég færi. Stundum var ég í
sæmilegu ástandi og hugsaði rökrétt og
fékk staðist þessar hugsanir, en þegar ég
var vansvefta jókst hvatvísin og þá kom
fyrir að ég gat ekki staðist þær og reyndi
að taka líf mitt.“
Elín Ósk hefur mikið starfað með fé-
lagsskapnum Hugarafli, sem stofnaður
var 2003 af fagfólki og notendum í bata,
sem átt höfðu við geðræna erfiðleika að
stríða. Hún hefur einnig tekið þátt í starfi
Unghuga, hóps ungs fólks innan Hugar-
Það verður að
fá lánaða von
ef maður á hana
ekki sjálfur
„Símtölin sem okkur berast eru misjafnlega alvarleg. Stundum hringir fólk
með sjálfsvígshugsanir en stundum eru símtölin mun alvarlegri en það,“
segir Karen Theodórsdóttir, verkefnastjóri Hjálparsíma Rauða krossins,
1717.
„Við hjá Hjálparsímanum veitum virka hlustun, sem er að mínu mati úr-
ræði sem gagnast mörgum mjög vel; það að á fólk sé hlustað og að það fái
upplýsingar um þau úrræði sem eru í boði. Að geta tjáð sig í svona símtali
er mörgum mjög gagnlegt fyrsta skref.“
Karen segir að í sumum tilvikum geti starfsmenn Hjálparsímans fylgst
með fólki sem þangað hefur hringt því það láti vita hvernig gengur. „Það er
ofboðslega ánægjulegt. Við erum að segja fólki satt, að hlutirnir geti orðið
betri og það styrkir okkur enn frekar þegar við fáum að heyra frá fyrstu
hendi að fólk sé komið í góð mál.“
Svarað er í Hjálparsímann allan sólarhringinn, af starfsfólki Rauða kross-
ins eða sjálfboðaliðum. Þangað hringdu alls 287 í fyrra og í ár hafa þegar
176 hringt í númerið 1717.
„Við veltum því auðvitað fyrir okkur hvers vegna svo mikið er hringt og
ósjálfrátt tengir maður fjölda hringinga við hrunið, sérstaklega í ljósi þess
að flest símtölin árið 2008 fengum við á haustmánuðum. En við getum
ekki fullyrt um slíka tengingu, á bak við hana er engin rannsókn. En manni
dettur það helst í hug.“
Gagnlegt fyrsta skref fyrir marga Samanburður á sjálfsvígssímtölum
Eigið sjálfsvíg Sjálfsvíg annarra
300
250
200
150
100
50
0
2010200920082007 2011
Alls
228
Alls
280
Alls
179
Alls
287
Alls
176
(janúar-
ágúst)
67
161
79
201
45
134
77
210
26
150