SunnudagsMogginn - 11.09.2011, Blaðsíða 42

42 11. september 2011
M
álvillur, ambögur og annars
konar málklúður hefur
löngum verið eftirlæti
margra sem eftir þeim taka.
Rangfærslurnar verða umræðuefni í heitu
pottunum, um þær er fjallað í útvarps-
þáttum og pistlum eins og þeim sem hér
birtist. Löng hefð er fyrir því að leiðrétta
málfarsleg atriði eins og hina alræmdu
þágufallssýki, „mér langar“, eignarfalls-
flótta, „eigum við að koma til Sigrúnu“,
ranga notkun orðatiltækja,“menn verða að
þjappa sér saman í andlitinu“, nafnorðastíl
„gera könnun“ og ótæpilega notkun sam-
bandsins „vera að“. Þetta þekkja lesendur.
Vinsælt er að stilla villunni upp við hlið
þess sem rétt er á þennan hátt: heyrst hef-
ur … rétt er …
Þar sem sú sem þetta skrifar er íhalds-
söm eins og margir lesendur Morgun-
blaðsins ákvað ég að nota línurnar að þessu
sinni til að leiðrétta nokkrar vitleysur sem
heyrast nánast daglega. Einhverjir kunna
að verða undrandi á að hér sé um málvillur
að ræða en eins og lesendur vita mæta vel
er tungumálið valdatæki og ef vitleysur eru
látnar óáreittar er hætta á að fólk fari að líta
á þær sem sannindi og það er hættulegt,
bæði fyrir tungumálið og okkur sem not-
um það. Um afleiðingar slíks höfum við
nóg dæmi.
Heyrst hefur: Femínistar hata karla. Rétt
er: Femínistar berjast gegn því að karlar
séu taldir merkilegri en konur aðeins og
einvörðungu vegna þess að þeir eru karlar.
Það hefur ekkert að gera með hatur eða ást.
Heyrst hefur: Femínistar hafa ekki húm-
or. Rétt er: Þeir sem þetta segja eru skít-
hræddir við femínista vegna þess að þeir
ógna ríkjandi ástandi. Þeir sem þetta segja
hafa oft hvorki getu né vilja til að hlusta á
femínista og skilja hvað þeir hafa að segja.
Oft eru þeir sem vaða í þessari villu ein-
staklega húmorslausir eða hafa arfaslakan
húmor sem er gegnsýrður af klámi og kyn-
ferðislegri áreitni. Það finnst femínistum
vondur húmor og satt best að segja er það
alls enginn húmor heldur ein tegund af of-
beldi.
Heyrst hefur: Femínistar vilja ekki jafn-
rétti heldur sérréttindi fyrir konur. Rétt er:
Femínistar vita og viðurkenna að verulega
hallar á konur í valdastöðum samfélagsins.
Því vilja femínistar breyta og berjast fyrir
sjálfsögðum rétti og réttindum kvenna til
að jafna stöðu þeirra í samfélagi kvenfólks
og karlfólks.
Heyrst hefur: Femínistar vilja að konur
fái störf karla bara af því að þær eru konur.
Rétt er: Femínistar vilja að konur og karlar
sitji við sama borð, alltaf. Þess vegna vilja
femínistar ekki að konur fái ekki störf
karla vegna þess að þær eru konur. Fem-
ínistar vilja að konur fái þau störf sem þær
sækjast eftir þótt þær séu konur ekki
vegna þess að þær eru konur. Margir karl-
ar fá störf vegna þess að þeir eru karlar,
hafið það í huga.
Heyrst hefur: Femínistum er alveg sama
þótt kvenvæðing skólakerfisins sé að
eyðileggja stráka í skólum. Rétt er: Fem-
ínistar vita að staðalímyndir og misrétti
kynjanna eyðileggur bæði stráka og stelp-
ur. Það hefur ekkert með meinta kven-
væðingu í skólastarfinu að gera. Meint
kvenvæðing er auk þess tómt bull. Það
sem eyðileggur stráka og stelpur er það
kynjakerfi sem tröllríður samfélaginu og
satt best að segja hefst eyðileggingin strax
við fæðingu barna. Það vita femínistar og
berjast gegn.
Heyrst hefur: Konur eru konum verstar.
Rétt er: Kynjakerfið og feðraveldið eru
konum verstar. Það merkir að flestir eru
konum verstir. Femínistar og samstaða
kvenna hafa hins vegar verið konum best.
Án samstöðu kvenna er ólíklegt að konur
hefðu fengið kosningarétt, að kona hefði
átt möguleika á að verða forsætisráðherra
og forseti og að konur réðu yfir líkama
sínum og tækju ákvörðun sjálfar um það
hvort þær færu í fóstureyðingu eða ekki.
Heyrst hefur: Femínistar eru á móti
kynlífi. Rétt er: Kynlíf er ekki það sama og
klám. Klám og klámvæðing ógnar góðu
kynlífi fólks og af því hafa femínistar
áhyggjur af því að femínistar vilja að allir
geti stundað öflugt kynlíf, þar á meðal þeir
sjálfir.
Femínistar
hata karla!
’
Einhverjir kunna að
verða undrandi á að
hér sé um málvillur
að ræða en eins og lesendur
vita mæta vel er tungu-
málið valdatæki og ef vit-
leysur eru látnar óáreittar
er hætta á að fólk fari að
líta á þær sem sannindi og
það er hættulegt, bæði fyrir
tungumálið og okkur sem
notum það.
ÍSLENSKAR
FEMÍNISTA-
MÖRGÆSIR
ÍSLENSKAR
FEMÍNISTA-
MÖRGÆSIR
ÍSLENSK
FEMÍNIST
MÖRGÆS
ÍSLENSKAR
FEMÍNISTA-
MÖRGÆSIR
Málið
Svo hef ég heyrt
að þær hafi enga
spegilmynd, og að ef
sólin skín á þær, þá
verði þær að steini!
El
ín
Es
th
er
Tungutak
Halldóra Björt Ewen
hew@mh.is
É
g gæti sett saman tuttugu topp
fimm lista yfir þá fimm kvik-
myndaviðburði á RIFF sem ég
ætla alls ekki að láta framhjá
mér fara og allir yrðu listarnir jafn
spennandi þó ólíkir væru,“ segir Jón
Agnar Ólason, markaðsstjóri Alþjóð-
legrar kvikmyndahátíðar í Reykjavík
(RIFF), þegar blaðamaður biður hann að
velja fimm myndir úr öllum þeim fjölda
sem sýndur verður í Reykjavík dagana
22. september til 2. október. Vissulega er
um vandasamt verk að ræða því hægt
verður að velja úr ríflega 100 myndum í
12 flokkum frá 30 löndum.
„Í fyrsta lagi verð
ég að nefna að ég myndi
vilja sjá nýjustu mynd
heiðursgestsins Béla
Tarr, Hesturinn í Tór-
ínó. Bæði vegna þess að
hann er afar merkur
listamaður með mjög
sérstakan stíl en ekki
síður vegna þess að
þetta er, að hans eigin
sögn, síðasta myndin hans. Mig langar
því að sjá hvað maðurinn er að gera í
svanasöng sínum á vettvangi kvik-
mynda,“ segir Jón Agnar. Í vikunni var
tilkynnt að ungverski kvikmyndaleik-
stjórinn Tarr hlyti heiðursverðlaun RIFF
2011 fyrir ævistarf í þágu kvikmyndalist-
arinnar og verða þrjár af myndum hans
sýndar á hátíðinni. Tarr gerði sína fyrstu
mynd 22 ára að aldri árið 1977 og varð
fljótlega að næstum goðsagnakenndri fí-
gúru, dáður af kvikmyndanördum en lítt
þekktur í öðrum hópum þó að það hafi
reyndar breyst í áranna rás.
Bölvun sem hvílir á smábæ
„Í öðru lagi langar mig mikið að sjá hálf-
gildings heimildamynd eftir breska leik-
stjórann James Marsh sem heitir Wis-
consin Death Trip og er frá árinu 1999,“
segir Jón Agnar, en Marsh sem þekkt-
astur er fyrir Óskarsverðlaunaheim-
ildamyndina Maðurinn á vírnum eða
Man on Wire frá árinu 2008 er einn af
gestum hátíðarinnar. „Í Wisconsin
Death Trip er byggt á heimildum, bæði
rituðum sem og fjölda ljósmynda, frá síð-
usta áratug nítjándu aldar. Fjallað er um
atburði í smábæ einum í Wisconsin sem
hét Black River Falls, en svo virðist sem
einhver óáran eða bölvun hafi hvílt á
staðnum. Ótrúlega mörg ungmenni á
táningsaldri urðu gripin íkveikjuæði, það
var óvenjumikið af að því er virtist
ástæðulausum morðum og barnadauði
var mikill. Það var einhver skrýtin, dökk
slikja sem lá yfir bænum á árunum milli
1890 og 1900, sem Marsh reynir að varpa
ljósi á.“
Bíósýningar undir yfirborði jarðar
Þriðji viðburðurinn sem Jón Agnar nefnir
er óvissubíó, en boðið er upp á tvær ferð-
ir undir þeirri yfirskrift meðan á kvik-
myndahátíð stendur. „Sá hópur sem
kemst í þessar ferðir, en miðaframboðið
er mjög takmarkað, fer í rútum út fyrir
bæinn. Án þess að ég gefi of mikið upp þá
verður farið niður fyrir yfirborð jarðar og
þar fá gestir að bragða á smáhressingu
eftir rútuferðina og svo verður haldin
kvikmyndasýning á þessum mjög svo
sérstaka vettvangi.“
Í fjórða lagi nefnir Jón Agnar glænýja
mynd sem nefnist 18 dagar og sýnd er í
flokknum Arabískt vor. Myndin er safn
tíu stuttra heimildarmynda sem fjalla um
byltinguna í Egyptalandi. Hópur sem
samanstóð af tíu leikstjórum, um tuttugu
leikurum, átta kvikmyndatökumönnum
og litlum hópi tæknimanna tók sig saman
án þess að hafa til þess nokkurn fjárhags-
legan stuðning og réðst í gerð raðar af
stuttmyndum sem fjalla hver með sínum
hætti um 25. janúar, daginn sem Hosni
Mubarak hrökklaðist frá völdum eftir 30
ára spillingarstjórn. Tekur Jón Agnar
fram að sér finnist einstaklega spennandi
að fá sjónarhorn fólks á staðnum af þess-
um sögulegu viðburðum.
Óvenjumargir kvenleikstjórar
Að lokum tekur Jón Agnar fram að hann
hlakki til að endurnýja kynni sín af
dogma-myndinni Ítalska fyrir byrj-
endur eða Italiensk for begyndere eftir
danska leikstjórann Lone Scherfig. „Þetta
er dásamleg mynd og ekkert skrýtið að
Scherfig skyldi slá í gegn á alþjóðlegum
vettvangi fyrir þá mynd,“ segir Jón Agn-
ar. Scherfig er hinn heiðursgestur heið-
ursgestur RIFF 2011 og hlýtur hún heið-
ursverðlaun Vigdísar Finnbogadóttur á
RIFF, en verðlaunin eru ætluð konum
Brot af því
besta á hvíta
tjaldinu
Kvikmyndaunnendur bíða ugglaust spenntir eft-
ir þeirri kvikmyndaveislu sem boðið verður upp
á síðar í þessum mánuði. Jón Agnar Ólason,
markaðsstjóri RIFF, settist niður með blaða-
manni og ræddi nokkrar af þeim ríflega hundrað
myndum sem senn verða sýndar.
Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is
Jón Agnar
Ólason
Lesbók