Saga - 2005, Side 27

HEIÐUR OG HELVÍTI
25
um voru gylliboð um hvernig hægt væri að fá aflausn mismunandi
synda og talað um að aldrei væri of seint að venda kvæði sínu í
kross. Auðmýkt og innileg iðrun eru ávallt lykilatriði. Hér endur-
ómar fyrrnefnd klausa úr Um kosti og löstu:
Skamma stund leiðréttist sá er lengi hafði misgjört, því að Guð
virðir eigi jafnmjög tíðarlengd iðranar sem hugskot iðrandans.
Eigi fyrirlítur Guð iðrun synda þó að skammrar tíðar sé, ef hún
er gjör af öllu hjarta. Af því örvilnist engi sér líknar þó að hann
hafi margt eða stórt misgjört.72
Þeim sem snúa frá syndsamlegu líferni er tekið opnum örmum í
Guðs ríki og fagnað af meiri ákefð en þeim sem hafa helgað sig
Guði og góðum siðum:
Satt segi ég yður að allir englar og allir helgir menn er eru í
himinríki fagna meir þeim einum manni er syndum hafði lengi
fylgt, og lætur hann af þeim öllum, heldur en ix og níutigum
þeim mörtnum er þeir vissu áður vísa von til himinríkis.73
Hér fer ekki mikið fyrir réttlætinu. Boðskapurinn gengur út á að
hvetja vanstillta menn til að taka sér tak og snúa sér til Guðs. Eng-
in þörf virðist vera á að freista þeirra sem þegar fylgja settum regl-
um. Þeim var haldið við efnið með helvítishótunum. Boðskapur
kirkjunnar slær þannig tvær flugur í einu höggi: refsivendinum er
haldið á lofti til að áminna lýðinn og þeim glötuðu er heitið aflausn
illgjörða. Hinum fjöldamörgu dæmum um undankomuleið frá hel-
víti er ætlað að höfða til þeirra óstýrilátu. Með ógnunum ætlar
kirkjan sér að ná tangarhaldi á lýðnum og beina honum til betri
vegar. Á aðra hönd var helvíti en á hina voru allra handa fyrir-
myndir og dæmisögur sem menn gátu auðveldlega samsamað að-
stæðum sínum.
Þó að sögupersónur Sturlungu kallist kristnar og ákalli Maríu
guðsmóður einn daginn þá virðast þær ekki víla fyrir sér að úthella
blóði í kirkju þann næsta. Menn virðast fara úr einu hlutverki í ann-
að og vera heilir í hvoru tveggja, rétt eins og um væri að ræða tvo
alls óskylda hluti sem engin áhrif hefðu hvor á annan. Þannig virt-
ist lífsins gangur hafa verið.74 Menn ssm breyta þvert á eitt boðorð
geta samtímis hlýtt öðru. í því samhengi er athyglisvert að grafast
72 Gamal norsk homiliebok, bls. 80.
73 Gantal norsk homiliebok, bls. 65.
74 Gunnar F. Guðmundsson, Kristni á íslandi II. íslenskt samfélag og Rómarkirkja
(Reykjavík, 2000), bls. 66.