Saga - 2005, Page 31

HEIÐUR OG HELVÍTI
29
inga þeirra. Eftir dauðann hlýtur maðurinn endanlegan dóm um þá
sæmd sem hann hefur áunnið sér allt til dauðadags. En orðstírinn
kom ekki einungis þeim látna til góða. Ættingjar nutu hans einnig.
Það kom því í þeirra hlut að heiðra hinn látna og gjörðir hans:87
Minnst þess að margur lifir sá litla hríð er lengi lifir athæfi
hans eftir hann og varðar það miklu hvers minnast er eftir
hann, því að sumir verða frægir af góðum verkum og lifa þau
jafnan eftir hann og er jafnan hans sæmd lifandi, þó að hann sé
sjálfur dauður.88
Dauðann skal enginn óttast enda hverjum manni ætlað að deyja:
hver drýgir í því mannlega náttúru að hann deyr úr heiminum
því að engi er til þess skapaður að jafnan skuli lifa í heiminum.
Lát þig meir það ógleðja ef þinn kunningi deyr viður það að
hann hefir eigi vel lifað í heiminum eða meður nokkurri
skömm frá skilist en allra helst ef þú hræðist honum nokkurn
sáluháska.89
Það sem mönnum á að vera efst í huga er að skilja við á virðingar-
fullan hátt. Varast skal sjálfhælni. Hún er engum til upphefðar:
Hygg þú jafnan að því að aðrir megi bera þér gott vitni en ekki
hæl þú sjálfur verkum þínum að eigi berist svo til að eftir liðn-
ar stundir verði áþekk hefnda leitað eftir fráfall þeirra manna
er mikill þótti skaði að vera, og sé á þér hefnt sakar tilteyging-
ar sjálfs þíns orða.90
Samhliða sæmdinni urðu menn að sjá sálu sinni farborða:
og deyr hann viður það að hann gerði góða forsjá fyrir sál sinni
þá skalt þú huggast viður góðan orðskvið er eftir hann lifir, en
allra helst viður góðan fagnað er þú væntir honum af Guði
annars heims.91
En þrátt fyrir tvíhyggju veraldlegra og kristilegra dyggða þá var
kirkjan ekki alfarið á móti hemaði. Hermenn gátu barist fyrir kristni
eða undir merki guðdómsins. Refsingar Drottins voru heldur ekki
lausar við ofbeldi. í dýrlingasögum segir frá hörðúm refsingum
Guðs á fjandmönnum kristninnar. Með það fyrir augum féllu hug-
myndir kirkjunnar að hernaðaranda og hetjudýrkun Sturlunga-
87 Sverre Bagge, „Doden i middelalderen", Nytt lys pá middclalderen (Ósló, 1997),
bls. 228-229, 231.
88 Konungs skuggsjá, bls. 142-143.
89 Konungs skuggsjá, bls. 170.
90 Konungs skuggsjá, bls. 152.
91 Konungs skuggsjá, bls. 170.