Saga - 2005, Side 48

46
JÓN ÁRNI FRIÐJÓNSSON
Hófar eru hins vegar talsvert viðkvæmir, þola misvel þá meðferð
sem fylgir þjónustu við manninn og slitna á misjafnan hátt eftir því
á hvernig landi hestar ganga. í votlendi meyrna þeir og missa fitu-
hlíf sína en á mjúku graslendi slitna þeir oft ekki nægilega og verða
„framvaxnir" sem kallað er. Mikill þurrkur veldur því að hófar
verða mjög harðir en geta þá líka brotnað illa. Þó að hófar þoli hóf-
lega reið á mjúku landi jámalausir er nú almennt talið nauðsynlegt
að verja þá með skeifum ef hestum er ætluð veruleg brúkun; Broddi
Jóhannesson orðaði þetta svo: „aldrei fá hestar slíka hófa að þeim
sé reitt ójárnuðum að vetrarlagi né heldur að þeir þoli langreiðir á
grýttu landi, án þess að bíða tjón af."5
Milli hófveggjar og kviku er sérstakt lag sem tengir þessa hluta og
birtist sem mjó rönd neðan á hófnum milli hófbotns og -veggjar. Nú
er hún jafnan nefnd „naglfar" en við jámingu eru svonefndar hóf-
fjaðrir reknar í gegnum skeifnagötin, upp í naglfarið og út í gegnum
hófvegginn. Sú aðgerð er þó ekki vandalaus, í rauninni getur það
hlaupið á millimetrum hvort hesturinn sleppur óskaddaður. Hófur-
inn er lifandi höggdeyfir og þarf að geta hreyfst örlítið þegar stigið er
í fótinn. Ef hófur brotnar illa getur þessi sífellda hreyfing hindrað að
hann jafni sig aftur. Lögun skeifu og staðsetning fjaðra miðast við að
valda sem minnstri þvingun en í raun er þetta hálfgerð neyðarað-
gerð. Góð jáming á heilbrigðum hófum getur enst í nokkrar vikur,
jafnvel allt að þremur mánuðum en slík nýtni er ekki talin æskileg.
Hófar eru misjafnlega vel byggðir og sterkir og skeifur tolla misvel
undir en slitna líka hratt á hörðu landi. En allt helst þetta í hendur við
þá staðreynd að hestar hafa ótrúlegt þol gegn sársauka; sá eiginleiki
hefur styrkst við þriggja til fjögurra þúsunda ára notkun mannsins.
Þetta merkir að öflugur íslenskur ferðahestur lætur það ekki
endilega stöðva sig þó að hann sé orðinn sárfættur, haltur og
meiddur. Hann getur haldið áfram lengi eftir það en hægir e.t.v. á
sér og grípur til gangtegundar sem nú er fremur fágæt í heiminum
meðal reiðhrossa, hann skeiðar rólega eða á eins konar milliferð. Þá
hreyfir hann hliðstæða fætur samtímis, lyftir þeim ekki hátt, tekur
eins stutt skref og hann kemst upp með og spennir hryggvöðvana
þannig að allur skrokkurinn verður eins og læstur í stirðlegum
skokktakti. Þó að hratt skeið þyki hinn mesti kostagangur er ekki
sama að segja um rólegt „ferðalagaskeið"; sá gangur þykir ekki fínn
nú á tímum, er oft nefndur „lull". Skeið var þó talið notadrjúgt á
5 Broddi Jóhannesson, Faxi (Akureyri, 1947), bls. 294.