Saga - 2005, Síða 115

BÓLUSÓTT OG BLÓÐFLOKKAR
113
Á þessu stigi umræðunnar er rétt að skoða tilgátu mína og
möguleika á að sannreyna hana.
Tilgáta mín og prófun hennar
Um tölfræðilegar tilgátur og prófun þeirra gilda ákveðnar reglur.
Þeim má skipta í fjögur stig.
• Fyrsta stigið er að setja fram tilgátu sem hægt er að prófa.
• Næsta stig er að afla óháðs efniviðar til að prófa tilgátuna.
• Þriðja stigið er að kanna hvort efniviðurinn fellur að tilgát-
unni.
• Fjórða stigið er að samþykkja tilgátuna ef efniviðurinn leyfir
það, en hafna henni annars.
Tilgáta mín var í stuttu máli þessi: Bólusótt eykur dánartíðni fólks
í A-flokki í ABO-kerfinu. Hana setti ég fram í erindi mínu á ráð-
stefnunni í Boston í ársbyrjun 1980. Þessa tilgátu átti að vera hægt
að prófa. Að loknu erindi mínu í Boston kom fram að áhrif bólu-
sóttar á blóðflokka hefðu verið könnuð árið 1971 á Indlandi og að
gögn úr rannsókninni væru tiltæk í Boston.3 Þarna var kominn
óháður efniviður. Við yfirferð á gögnunum úr þeirri rannsókn kom
í Ijós að bólusóttin hafði aukið dánartíðni fólks í A-flokki verulega.
Efniviðurinn féll að tilgátunni. Tilgátan byggðist á því að hér á ís-
landi hefði gengið skæð bólusótt með löngu millibili og hárri dán-
artíðni. Óháður indverskur efniviður féll að tilgátunni og hún var sam-
þykkt,4
A-flokks í ABO-kerfinu var mun lægri og tíðni B- og O-flokks hærri en hjá
frændum okkar Norðmönnum. Hann taldi líklegt að bólsóttarfaraldrar á ís-
landi hefðu valdið hærri dánartíðni i A-flokki en í flokkum B og O. Áheyrandi
fræddi fundarmenn um að rannsókn á blóðflokkum og bólusótt hefði verið
gerð í Indlandi 1971 og hvar efnið hefði birtst. Áhrif bólusóttar á ABO-blóð-
flokkana á Indlandi reyndust mjög svipuð því sem gert hafði verið ráð fyrir í
tilgátunni á íslandi. Þetta er sá hluti erindis dr. Stefáns sem fjallaði um bólu-
sóttina og ABO-blóðflokkana, eins og ég minnist þess. Dr. Neil B. Todd, fyrr-
verandi prófessor við Boston University."
3 Vogel, F. and M. R. Chakravartti, „ABO blood groups and smallpox epidemics
in a rural population in West Bengal and Bihar (India)", Natural Populations in
Human Populations. Ed. C. J. Bajema (New York, 1971), bls. 147-165.
4 Stefán Aðalsteinsson, „Possible changes in the frequency of the human ABO
blood groups in Iceland due to smallpox epidemics selection", Annals ofHuman
Genetics 49 (1985), bls. 275-281.