Saga - 2005, Side 174

172
KATLA KJARTANSDÓTTIR
ismyndar og þá ekki hvað síst sem vettvangur til frjórrar og gagn-
rýninnar hugsunar um hugtakið „íslenskt þjóðerni" og margbreyti-
legar birtingarmyndir þess. En forráðamenn nýju grunnsýningar-
innar eiga einmitt hrós skilið fyrir það hversu vel þeim hefur tekist
að varpa Ijósi á hve margbrotin og síbreytileg hin íslenska þjóðern-
ismynd óneitanlega er. Þetta hefur tekist m.a. með því að skipta
sýningunni niður í svokölluð 200 ára söguhólf og brjóta þannig upp
hina hefðbundnu skiptingu íslandssögunnar í gullöld, niðurlæg-
ingartímabil og endurreisn. Með þessum hætti fæst að mörgu leyti
ferskari sýn á fortíðina en ella og fleiri þættir (og gripir), sem hafa
hingað til ekki fengið mikla athygli, fá óneitanlega notið sín betur.
Það hvernig hinum margvíslegu erlendu áhrifum eru gerð skil í
sýningunni tel ég einnig vera mikilsverðan lið í því að sýna gestum
hvernig hin þjóðernislega sjálfsmynd hefur um aldir þróast og mót-
ast í gegnum síkvika samræðu við önnur menningasamfélög.
Að sama skapi hefur forráðamönnum einnig tekist vel til með
þá áherslu sem lögð er á sögu einstaklingsins í sýningunni og er sú
útfærsla að mínu mati einstaklega vel heppnuð. í hverju söguhólfi
er að firtna fulltrúa hvers tímabils sem einfaldlega er hægt að hringja
í og fræðast um sögu þess tíma út frá sjónarhóli einstakra manna,
kvenna eða barna. Með þessum hætti er gefinn kostur á að veita
sérstaklega skemmtilega og lifandi innsýn inn í líf þeirra einstak-
linga sem bjuggu hér á öldum áður. Þarna stígur fram á sögusviðið
fólk af öllum stéttum, sjómenn, bændur og húsfreyjur, og er öllum
þjóðfélagshópum, háum jafnt sem lágum, gert jafnhátt undir höfði.
Þessi nýstárlega framsetning á sögunni er augljóslega mjög í ætt við
þá áherslu innan sagnfræðinnar sem lýtur að því að hverfa frá hinni
„stóru sögu" höfðingja, fyrirmenna og stofnana og er það auðvitað
mjög jákvætt að grunnsýning Þjóðminjasafnsins skuli taka mið af
þeirri mikilvægu þróun. Með þessari bráðskemmtilegu útfærslu
gefst áhorfandanum einnig frekari kostur á að móta sína eigin upp-
lifun, enda er það algjörlega á hans valdi í hverja hann hringir og
svo er alltaf hægt að skella á ef menn fara að þreytast á samtalinu.
I þessu sambandi tel ég einnig vert að nefna hversu vel hefur
tekist með ýmsum öðrum hætti að veita áhorfandanum aukið rými
til eigin ályktana. Ljóst er að nýja sýningin er að mörgu leyti mjög
„opin" og býður hún óneitanlega upp á fjölbreytilega möguleika til
bæði upplifunar og túlkunar. Gestir geta sem dæmi valið sér hinar
ýmsu leiðir um sýninguna eftir þeim áhugasviðum sem þeir sjálfir
kjósa að leggja áherslu á. Hægt er m.ö.o. að skoða sýninguna út frá