Saga - 2005, Page 180

178
GUNNAR ÞÓR BJARNASON
vísi og í smábæklingnum um safnið er hvergi vikið að þessum ljós-
myndasýningum. Starfsfólk á sýningu er reyndar ákaflega lipurt og
boðið og búið að aðstoða safngesti. Fólk er þó misduglegt við að
ónáða starfsmenn með spurningum.
Á sýningu Þjóðminjasafns er hvert tímabil auðkennt með sér-
stökum lykilgrip eða kennileiti. Fyrir 20. öldina er það hvítbláinn.
Þótt hann sé í miklu uppáhaldi hjá mér (og fallegri en núverandi
þjóðfáni!) tel ég að starfsmönnum hafi brugðist bogalistin með val-
inu. Hann er of áþekkur kennileiti 19. aldar, skautbúningnum, en
báðir gripirnir vísa til þjóðemis og sjálfstæðisbaráttu. Hefði ekki
lykilgripur 20. aldar átt að skírskota betur til þeirra miklu breytinga
á atvinnu- og þjóðfélagsháttum sem urðu á öldinni? Hryggjar-
stykkið í þessum hluta sýningarinnar er þó færibandið, táknmynd
nútímans með tilheyrandi skrölti og skruðningum. Á því eru ótal
munir sem renna stöðugt fyrir augu safngesta, sýnishorn af
„ofgnótt" 20. aldar. Ég hreifst í fyrstu af hugmyndinni en sú hrifn-
ing hefur minnkað. Það er óþægilegt að lesa smátt letrið á skýring-
armiðum sem eru á hreyfingu og einhvem veginn finnst mér að
gera hefði mátt 20. öldinni skil með markvissari hætti.
Fólk fer á Þjóðminjasafn til að sjá og skoða, skynja fortíðina og
fræðast um hana á annan hátt en það gerir með því að lesa bækur.
Markmiðið með því að fara með nemendur á safn er að þeir verði
fyrir hughrifum sem glæði tilfinningu þeirra fyrir liðinni tíð. Heim-
sókn á safn þarf að bæta einhverju við það sem nemendur kynnast
í kennslubókum og haldið er að þeim í kennslu. Þeim má helst ekki
leiðast og þeir þurfa að fá tækifæri til að vera virkir þátttakendur.
Á Þjóðminjasafni er lögð áhersla á margmiðlun og fjölbreytni í
framsetningu. Margmiðlunin er í flestu til fyrirmyndar. Það á við
um snertiskjáina en ekki síður „raddir fyrri alda" þar sem gestum
gefst kostur á að komast í símasamband við fólk á fyrri tíð. Einn
safngest veit ég um sem hlustaði hugfanginn á Guðríði í Reyni-
staðaklaustri og varð fyrir miklum vonbrigðum þegar í ljós kom að
hún hafði aldrei verið til! Snertiskjárinn um Skaftárelda og móðu-
harðindin, svo annað dæmi sé tekið, er frábær. Þar vinna munnleg
og myndræn frásögn einkar vel saman. Undantekningarlaust eru
þær frásagnir sem gestum gefst kostur á að hlýða á við snertiskjá-
ina vel samdar, hæfilega langar og rödd lesara áheyrileg. Mér virt-
ust, því miður, sem sumir safngestir væru ragir við að nýta sér
margmiðlunartæknina, einkum eldra fólk. Stundum læddist að
mér sá grunur að það vissi hreinlega ekki alltaf af öllum möguleik-