Saga - 2005, Blaðsíða 189

FERÐAMÁLAFRÆÐILEGAR VANGAVELTUR
187
Sýningunni er skipt upp með sýnilegum „landamærum" sem
afmarka ákveðið sögulegt tímabil eða ákveðna vídd tiltekins tíma.
Gott dæmi um þetta eru mörkin milli kumla í gólfi og líkans af mið-
aldadómkirkju, þ.e. skilin milli heiðni og kristni. Við tekur stórt
rými með alls kyns trúarlegum táknum frumkristni og þar fær
maður með hjálp trúarlegs söngs tilfinningu fyrir því hvernig fólk
þessa tíma skynjaði hugsanlega guðdómleg tengsl við skartið og
tónana og táknin, þ.e. eitthvað sem var æðra hinni jarðnesku fátækt
miðalda.
Textar á spjöldum eru vandaðir og greinilegt að nostrað hefur
verið við framsetningu þeirra. Hins vegar eru stundum mismun-
andi upplýsingar á íslensku og ensku. Guðrún Illugadóttir (í sím-
anum) er t.d. bara óskilgetin á íslensku og nokkur önnur dæmi
voru um þennan mismun. Að mínu mati er siðaskiptunum gert hátt
undir höfði á sýningunni. Mjög skýr texti segir að samfélagsskipan
hafi riðlast og kóngurinn fengið meiri völd, t.d. yfir eignum klaustra,
en biskupsstólarnir, sem urðu sjálfseignarstofnanir, hafi orðið aðal-
menningarmiðstöðvar í landinu. Almennt er ekki gert mikið af því
að draga fram merk söguleg samhengi með skírskotun til samtím-
ans. Kannski hefur það verið talið of djarft og ekki hlutverk menn-
ingarlegs flaggskips eins og Þjóðminjasafnsins. Eflaust gæti slíkt þó
hrist upp í gestum með litla söguvitund. Svartadauða eru gerð skil í
skringilega litlum kassa með teppalögðum veggjum. Þegar út úr
salnum er komið taka við herbergi þar sem handóðir geta svalað for-
vitni sinni: Jafnt börn sem fullorðnir geta hér leikið sér, en það hef-
ur einmitt löngum verið ein áhrifaríkasta leiðin til lærdóms.
Þegar litið er yfir söguna í sýningunni fær maður sterklega á til-
finninguna að trúarlíf íslendinga, allt frá miðöldum og fram til 20.
aldar, hafi verið fyrirferðarmikið í daglegu lífi fólks. Engu líkara er
en að helmingur sýningarinnar fjalli um trúarlíf þjóðarinnar. Það er
því nokkuð kaldhæðnislegt þegar texti við predikunarstól hefst
með orðunum: „Með nýjum sið fækkaði kirkjugripum til muna."
Þetta er óheppilegt og getur misskilist. Þarna er tæpt á sögu yfir-
stéttar fremur en sögu alþýðunnar. Annað dæmi um slíkt eru þjóð-
búningar og skart frá 18. öld og fyrri hluta 19. aldar sem komið er
fyrir í glerskápum.15
15 Þessi hluti sýningar var reyndar sá eini sem fékk mig til að láta hugann reika
til gamla Þjóðminjasafnsins; ég fann lyktina og sá gömlu glerskápana, ég
skynjaði gömlu konurnar.