Saga - 2005, Side 199

1901 OG ALLT ÞAÐ
197
Þótt sjónarhóll þessa bindis sé danskur, er ekki hægt að segja
annað en að umfjöllunin um þróunina fram til loka einveldis nýt-
ist þeim vel sem vilja fá danska innsýn í þessi mál. íslenskir sagn-
fræðingar hafa um áratuga skeið fjallað um stjórnsýsluna frá ís-
lenskum sjónarhóli, sem auðvitað er eðlilegt, en hér gefst kostur
á nýju sjónarhorni, sem gefur nýja vídd. Einkum er greiningin á
stjórnsýslu konungs á tímabilinu 1720-1766 mjög góð en hún
sýnir hvernig konungar hugsuðu og hegðuðu sér og hvaða áhrif
það hafði á stjórnsýsluna. Jafnframt er það kostur hér af hve
miklu innsæi er fjallað um samspil stjórnsýslunnar og samfélags-
ins.
Þessu bindi fylgir síðan ritaskrá sem inniheldur það helsta sem
skrifað hefur verið um tímabilið fram til 1814. Helst það í hendur
við rannsóknaryfirlitið eftir fyrri hlutann. Um tímabilið 1814-1901
er hins vegar engin sambærileg skrá af einhverjum ástæðum. Öll-
um köflunum fylgja aftur á móti nákvæmar aftanmálsgreinar þar
sem gerð er grein fyrir þeim rannsóknum sem byggt er á.
Dansk forvaltningshistorie II:
Lýðræðisleg stjórnsýsla 1901-1953
Árið 1901 er breytingaár í danskri sögu, árið sem þingræðið hélt
innreið sína í Danmörku. Þannig er höfuðþema ritstjórans, Tims
Knudsens, stjórnsýsla og lýðræði. Knudsen er stjórnmálafræðingur
að mennt og prófessor í opinberri stjómsýslu við Kaupmannahafnar-
háskóla. Hann nær vel að lýsa samfélaginu sem var að taka stórstíg-
um breytingum á þessum tíma. Knudsen leggur áherslu á að það
hafi í raun ekki verið rekin nein stjórnsýslupólitík á þessu tímabili,
heldur hafi embættismennirnir verið þeir sem tóku þau skref sem
þurfti til að aðlaga stjómsýsluna breyttum aðstæðum. Hin nýja
stjórnarskrá Danmerkur sem gekk í gildi árið 1953 (og var að 2/3
hlutum samhljóða þeirri sem sett var 1849) var fyrsta merki um að
stjórnmálamenn væru farnir að uppgötva það hlutverk sitt að vera
leiðandi á þessu sviði. Ágætur er kaflinn um opna og lokaða stjórn-
sýslu, sem á tímabilinu 1901-1953 var sérstaklega lokuð. Það voru
embættismennirnir sem réðu og þeir tóku starf sitt alvarlega. Fast-
ir opnunartímar ráðuneyta voru ekki til, símasamband var enn á
frumstigi. Árið 1919 var skrifstofutími ákveðinn 6 tímar á dag (að
meðtöldum laugardögum) með viðtalstíma fyrir almenning frá kl.