Saga - 2005, Qupperneq 218

216
RITDÓMAR
5. kafla, og hann lýsir í innganginum verðhækkun skreiðarinnar allt frá
söluverði hennar hérlendis til neytenda erlendis. Að mínu mati segir höf-
undur lesendum kannski fullmikið í inngangskaflanum og æskilegra hefði
verið að setja töflu 1.1 í 6. kafla aftast. Annars eru verðlagsupplýsingarnar
mjög gagnlegar fyrir frekari rannsóknir og höfundur kemur hér að dvín-
andi þýðingu Hamborgar í fiskverslun íslendinga upp úr 1800 vegna vax-
andi saltfiskverkunar þeirra á kostnað skreiðarverkunar allt frá um 1770 og
vegna Napóleonsstyrjalda. Saltfiskneytendur voru líka sunnar í Evrópu og
var siglt með saltfiskinn beint til Miðjarðarhafslanda eða um Kaupmanna-
höfn. í kaflanum hefði mátt hnykkja betur á þessari breytingu á flutnings-
leiðum og sölustöðum. Þá hefði efnislegt niðurlag bókarinnar líka orðið
enn ljósara. Höfundur slær síðan botninn í bókina með prýðilegri saman-
tekt (7. kafla).
Eins og við er að búast einkennist frásögn og sögutúlkun höfundar af
mikilli þekkingu og yfirsýn eftir því sem ég fæ séð. Fátt er líka hægt að
finna að efnismeðferð þótt eitt og annað hafi verið gert hér að umræðuefni.
Nokkrir hnökrar eru hins vegar á tæknilegri framsetningu efnisins. Próf-
arkalestur hefði mátt vera betri og ósamræmi og ónákvæmni er sums stað-
ar í tilvísunum og heimildaskrá. Þá þykir mér ritun erlendra orða ekki al-
veg samkvæm sjálfri sér. Einna lökust er þó gerð þriggja korta í bókinni,
aðallega tveggja korta í 3. kafla. Framsetning þeirra upplýsinga sem koma
fram á þessum tveimur kortum er ekki nógu greinileg og skýr. Þess utan
spyr lesandi sig oft og tíðum hvar þeir skipaskurðir, ár, borgir og héruð séu
sem höfundur nefnir. Sumt af þessu má staðsetja, að minnsta kosti lauslega,
með því að raða saman upplýsingum höfundar en kort eiga að spara les-
endum slíka vinnu og heilabrot. Þriðja kortið, sem er í 4. kafla, er mun betra
og sýnir vel gildi korta því að það segir meira en mörg orð um hina flóknu
landamæraskipan sem gerir stjómmálasögu þessara tíma oft svo ruglings-
lega frá sjónarhóli þjóðríkisskipunar.
Hnökrar í frágangi ritsins eru þó hverfandi í samanburði við kosti þess
í efnismeðferð og þá staðreynd að hér eru troðnar nokkuð nýjar slóðir í rit-
un verslunarsögu. í því samhengi er áhugavert að veita því athygli að bók-
in ber þess vitni að hugmyndalega séð stendur hún á mótum tveggja tíma.
Umfjöllunin í bókinni sver sig að mestu í ætt við þá félags- og hagsögu sem
átti góðu gengi að fagna á 8. og 9. áratug 20. aldar. Nýmæli ritsins em aft-
ur á móti meira í ætt við nýrri strauma í sagnfræði, t.d. hversdagssögu og
neyslusögu, og vonandi að slíkar áherslur verði algengari í verslunarsögu-
rannsóknum íslendinga.
Halldór Bjarnason