Birtingur - 01.07.1955, Qupperneq 47

Birtingur - 01.07.1955, Qupperneq 47
„Ilauhaus" i Dessau, Þýzka- landi, eftir Walter Gropius, 1925. Stálbitinn og járnbent steinsteypa Sérhæfing vinnunnar verksmiðjum: I einni eru smíðaðir gluggar, annarri hurðir, þriðju lásar, fjórðu lamir — og ekki fyrir neitt ákveðið hús, heldur hvaða hús sem er. Þetta hefur tvenna kosti: menn eru fljótari að byggja, og það er ákaflega mikilvægt nú á dögum, og það veitir mönnum öryggi, þegar reynsla. er fengin af hverjum hlut. Hvaða áhrif hefur þetta á útlit húsa? Stálbitinn og járnbent steinsteypa hafa þá höfuðkosti, að þau spenna yfir stærra rúm en fyrr og bera meiri þunga. Stálbitinn er afkvæmi iðn- þróunarinnar. Frakkarnir Hennébique og Coignet fundu upp járnbenta steinsteypu á árunum 1880—-1890. Stálgrindur og járnbentar súlna- og og bitagrindur veittu arkitektum algjörlega nýja möguleika. Áður hafði þungi hússins orðið að hvíla á útveggjum að meira eða minna leyti, og þess vegna voru takmörk fyrir því hve mikið var hægt að opna húshlið- arnar fyrir birtunni að utan. Nú var í fyrsta skipti hægt að opna húsvegg- ina að vild og hleypa dagsbirtunni inn í híbýlin. Nú var jafnvel ekki nauð- synlegt að láta veggina ná niður á jörð. Annað engu þýðingarminna er áhrif þau er sérhæfing vinnunnar hefur á gerð þeirra hluta, sem byggt er úr. Áður fyrr bar hver handverksmaður ábyrgð á þeim hluta byggingar- innar, sem hann vann að og sá vaxa fyrir augum sér: steinbogi, súlna- höfuð, hurðarlöm, allt var hans eigið handaverk. Á okkar tímum er öðru máli að gegna: nú situr handverksmaðurinn við einhverja vél í einhverri verksmiðju og framleiðir sama hlutinn í þúsundatali. Náttúrlega er hon- um enn sem fyrr skylt að inna verk sitt vel af höndum, en þar eð hann veit ekki, hvar hluturinn verður notaður, getur hann litlu ráðið um áhrif hans á heildina. Ef til vill er ekki farið að reisa húsið, sem hluturinn verður notaður i. Þetta er galli vélamenningarinnar. Þetta er enn ein skýring á því hvers vegna listum yfirleitt hnignaði svo mjög, þegar vélaöldin gekk í garð. Eins og fyrr segir komu smiðirnir með tæki sín og hráefni á staðinn þar sem húsið skyldi rísa, og þótt húsameistari réði auðvitað ú*'Hti húss- ins, tóku smiðirnir þátt í verki hans, vissu að hverju var stefnt, og allt smátt og stórt var miðað við þetta hús og ekkert annað. Vélin rauf þessa 45

x

Birtingur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.