Húsfreyjan - 01.09.1957, Síða 49

man orðin hans Gunnars, er hann sneri
aftur: „Fögr er hlíðin, svá at aldrei hef-
ur hún mér jafnfögr sýnzt, ok mun ek
ríða heim aftr ok fara hvergi." Og þetta
er eitt af því, sem gert hefir minningu
hans hverjum manni hugljúfa. Líklega á
Jónas sinn þátt í því líka með kvæðinu
sínu, Gunnarshólma. Ef að er gáð, þá er
þó þetta eitt af þvi fáa, sem Gunnar gerði
rangt á ævi sinni. Aftur á móti hef ég
varla orðið þess var, að nokkur muni
orðin, sem Kolskeggur svaraði, er Gunn-
ar vildi að hann gerði slíkt hið sama.
Þið munið, að bróðerni þeirra var svo
ástúðlegt sem verða mátti, og vafalaust
hefur Kolskeggur verið þess fúsastur að
deyja með Gunnari, eins og Illugi með
Gretti, en þó svaraði hann þessum orð-
um: „Hvorki mun ek á þessu níðast ok
á engu öðru, sem mér er til trúað.“ Má
ég biðja ykkur öll að festa þessi orð í
minni? Ég vildi, að þau stæðu með óaf-
máanlegu logaletri í hjarta hvers íslend-
ings, karls og konu. Hver sem getur sagt
þau með sanni, eins og Kolskeggur, hann
er ekki síður sæmdarmaður en Gunnar
á Hlíðarenda, hversu mikið sem hann
skortir við hann um afl og frækni. Það
væri gaman, að sem flestir Islendingar
gætu stokkið hæð sína, eins og Gunnar,
og enn þá meira gaman, að þeir litu allir
ættjörð sína og átthaga sömu ástaraug-
um og hann, er hann sneri aftur, en allra
ánægjulegast væri þó, að sem flestir gætu
tekið sér með sanni í munn orðin hans
Kolskeggs: Hvorki mun ég á þessu níð-
ast og á engu öðru, sem mér er til trúað.
Og gáið nú vel að einu: Hvorttveggja það,
sem prýðir Gunnar, er að meira leyti eða
minna ósjálfrátt, en það, sem prýðir Kol-
skegg, er hverjum manni sjálfrátt. Þá
sæmd getur hvert ykkar átt og geymt til
grafar, ef viljinn er nógu sterkur og ein-
beittur. Það er gaman fyrir ungan mann
að vinna Grettisbeltið, heita glímukappi
og sundkóngur, en hvað er það á móti
þeirri sæmd, að bera þann orðstír hjá
öllum er þekkja: Ef hann segir það, þá
er nóg; heitin hans eru betri en handsöl
annara manna; eða vita með sjálfum sér:
Eg hef aldrei á neinu níðzt, er mér hef-
ur verið til trúað, hvorki í smáu né
stóru. Ég vildi óska, að íþróttamenn vor-
ir og ungmennafélög bæru þetta merki
ekki lægra né minna fyrir brjósti en í-
þróttirnar. Það á vel saman hreysti og
drengskapur. Og þegar hver ungur Islend-
ingur ber það merki með réttu, þá tel
ég vel séð fyrir sæmd þjóðarinnar, hvað
sem öðru líður. Ungur maður, sem það
merki ber, er eitt hið fegursta, sem ég
þekki. Ungur maður, sem lofar í dag og
svíkur á morgun; ungur maður, sem
skrökvar, hvenær sem honum ræður svo
við að horfa; ungur maður, sem hefur
þegar vanið menn af að trúa sér til nokk-
urs orðs, er ein sú aumasta hryggðar-
mynd, sem ég þekki.........Ég hef heyrt
sagt um Magyara í Ungverjalandi, að
þegar einhver rengdi þá, væri svarið:
Ég er Magyar. Það væri gaman að mega
segja í sömu merkingu: Ég er Islending-
ur. Viljið þið stuðla að því, hver um
sig, að Islendingar fái það orð á sig bæði
heima og heiman, að þeir ljúgi aldrei,
níðist aldrei á því, sem þeim er til trúað,
heitin þeirra séu betri en handsöl ann-
ara manna ? Gaman væri þá að vera
íslendingur.
(Ur „Signýjarhárið“>.
-----Þótt ísland verði aldrei aftur það, sem
það áður var, „öndvegi andans í Norðurhöfum",
þá svífur mér œ fyrir sjónum sú framtíðarhug-
sjón, að íslendingar megi verða gagnmenntað-
asta og jafnmenntaðasta þjóðin í heimi. Það er
dýrlegt ætlunarverk okkur öllum að vinna að
því, hvar sem staða okkar er að öðru leyti.---
(Sr. Magnús Helgason).
HÚSFREYJAN 49