Húsfreyjan - 01.07.1965, Blaðsíða 18

Þriðjudagur:
Hádegisverður: Harðfiskur og smjör,
kjöt og baunir.
Kvöldverður: Harðfiskur og smjör,
kaldir sundmagar (soðnir og súrsaðir).
Miðvikudagur:
Hádegisverður: Harðfiskur og smjör,
kjöt og kjötsúpa.
Kvöldverður: Harðfiskur og smjör, soð-
in saltfiskur.
Fimmtudagur:
Hádegisverður: Harðfiskur og smjör,
kjöt og baunir.
Kvöldverður: Harðfiskur og smjör,
bjúgu, heit eða köld.
Föstudagur:
Hádegisverður: Harðfiskur og smjör,
rúgmjölsgrautur.
Kvöldverður: Harðfiskúr og smjör, soð-
inn saltfiskur.
Laugardagur:
Hádegisverður: Harðfiskur og smjör,
heit bjúgu.
Kvöldverður: Harðfiskur og smjör,
skyr og mjólk.
Auk þess áttu skólapiltarnir að fá einn
lítra af mjólk á dag og mysu til drykkjar
eftir þörfum.
Þessar skólareglugerðir sýna, hvað
menn álitu nauðsynlegt, en þeim kröfum
hefur sjálfsagt verið fullnægt, þegar nóg
var af mat.
Því miður mun það gagnstæða hafa ver-
ið uppi á teningnum mestan hluta 18. ald-
arinnar, en þá varð oft að loka skólanum
vegna matarskorts. Þegar Jón Thorkells-
son og Harboe voru seinna sendir til að
rannsaka ástand skólanna hér á landi,
kom í ljós, að skólapiltarnir fengu lítið
annað en harðfisk og smjör og mysu.
Skýrsla þessi er fróðleg að mörgu leyti.
Sérstaklega er athyglisvert, hve mikil-
vægur harðfiskurinn er í manneldi á þess-
um tímum og hve lítið er um brauð, og
hefur þetta verið svo allt frá landnáms-
tíð hér á landi.
Enn átti þó matvælaástandið eftir að
versna, og í seinni upptalningu matvæla er
hætt að tala um sérstaka kjötdaga. Mjólk-
urframleiðslan er nú komin niður í einn
lítra eða minna á mann á dag, en var i
byrjun umrædds tímabils 2*4 til 3 lítrar
á mann á dag. Bráðlega kennir líka sultur
mönnum að hagnýta sér blóð sláturdýra,
en það hefur ekki verið gert lengi vel hér
eftir að kristinn siður kom inn í landið,
vegna þess að blóðið hafði sérstaka þýð-
ingu í sambandi við blót heiðinna manna.
Svipað var að segja um hrossakjötið, en
eins og kunnugt er þá hefur eimt eftir af
ímugust á hrossakjöti á meðal gamals
fólks allt fram á þennan dag.
19. ÖLDIN
Til þess að gera sér í stuttu máli grein
fyrir nokkrum breytingum, sem verða á
manneldi með tilkomu 19. aldarinnar, þá
læt ég hér fylgja með stutt yfirlit yfir
fæði skólapilta á Bessastöðum veturinn
1908—9.
Fjóra daga vikunnar var harðfiskur til
hádegisverðar með súru smjöri, (hér er
súrt smjör í fyrsta sinn nefnt i heimild-
um, ekki af því að það komi nú fyrst til
sögunnar, heldur af því að nú er ástæða
til að aðgreina það frá söltuðu smjöri,
sem er að koma inn í mataræðið eins og
brátt kemur í ljós) ásamt með kjötsúpu
með grænmeti. Grænmetið var gulrófna-
kál, en þetta er í fyrsta skiptið, sem græn-
meti er nefnt á nafn í fæðu á íslandi. Aðra
dag vikunnar fengu mennirnir bygg-
grjónagraut og mjólk til hádegisverðar.
Kvöldverðurinn alla vikudagana var
harðfiskur, súrt smjör og bygggrjóna-
grautur og mjólk.
Á sunnudögum fengu menn saltfisk
með söltuðu smjöri og gulrófum. (Hér
er saltað smjör í fyrsta sinn nefnt í þeim
heimildum, sem ég hef kannað.)
Seinna fengu menn á sunnudögum á
kvöldin blóðmör fyrri hluta skólaársins,
16
HÚBPREYJAN