Íslenzk tunga - 01.01.1961, Side 29

OAKV. FORN. NOKKUK, NOKKUÐ
27
þar sem þessi sérhljóð eru aðgreind, kemur ngkkuor- þannig aðeins
fyrir í þeim beygingarmyndum, þar sem sérhljóðaskiptin a : o og a :
o voru reglubundin. En t. d. í AM 655 XXI, 4°, og GkS 1009, fol., I,
sem ekki greina á milli g og 0, hefur stofninn nökkuor- rutt sér braut
inn í aðrar beygingarmyndir (§ 8).42
Síðan hefur stofninn nakkuar-/nökkuor- smám saman horfið, en
nöltkor- orðið einráður, enda sá stofn sýnu algengari þegar í 13.
aldar handritum.43
42 Af þessu er Ijóst, að p í fyrsta alkvæði þessa fornafns hefur verið mjög
sjaldgæft (sjá neð'anmálsgr. 16), þar sem það kemur aðeins fyrir í stofnafbrigð-
inu ngkkuor-, en stofninn nakkuar-/ngkkuor- hefur aldrei náð verulegri út-
breiðslu. Beyging sú, sem tilfærð er í sumum handbókum (t. d. Noreen, Altisl.
Gr., 322; Alexander Jóhannesson, Islenzk tunga í jornöld (Reykjavík 1923—
24), 258—259), er því villandi, enda er þar ekki gerður nægilega skýr greinar-
munur á eldra tímabilinu, er p og 0 voru enn aðgreind, og hinu yngra, er þessi
hljóð voru runnin saman. En þessi beyging mun eiga rætur sínar að rekja til
skýringa Bugges og Wimmers (sjá tilvitnanir í neðanmálsgr. 8 og 23).
Aðalhendingar eins og uera sök til þess nökkor (Líknarbraut, Skj., II, 152)
eru örugglega frá þeim tíma, er p og 0 voru fallin saman. Kvæðið er ekki talið
eldra en frá miðri 13. öld (Jón Helgason, „Norges og Islands digtning,“ Littera-
turhistorie; Norge og Island (Nordisk Kultur, VIII:B; Stockholm, Oslo og
Kpbenhavn 1953), 156). Þessi hending sýnir því ekki myndina ngkkor-, eins og
Finnur Jónsson telur (Det norsk-islandske skjaldesprog (Samfund, XXVIII;
Kpbenhavn 1901), 83).
43 Noreen (Altisl. Gr., 322) taldi hins vegar, að nökkor- sé til orðið úr nökk-
uor-. Þetta er ósennilegt af þeirri ástæðu, að t. d. hjá hönd I í GkS 1009, fol.,
eru báðir stofnarnir nökkuor- og nökkor- algengir, en hjá hönd II er notaðnr
stofninn nökkuer- og sjaldnar nökkuor- (s. 24). Annars vegar eru þannig stofn-
arnir nökkor- og nökkuor- hliðstæðir, hins vegar nökkueP- og nökkuor-. Nökk-
uer- og nökkor- eru aftur á móti ekki hliðstæðir, heldur er hinn síðari yngra
þróunarstig af hinum fyrri.
Skv. upplýsingum Stefáns Karlssonar mag. art. (í bréfi) er eitt dæmi í forn-
bréfum um stofninn nökkuor-, nockuot (Skagafirði? 1332—1340) DI II nr. 415
(s. 674).