Íslenzk tunga - 01.01.1961, Síða 70

68
HERMANN PÁLSSON
(sbr. ísl. höð). Hér er því auðsæilega eitthvert samband á milli. Ann-
aðhvort hefur heitið *Gleomál raunverulega verið til og þá myndað
á sama hátt og sömu merkingar og Cathmal, eða þá að *Gleomál er
gervinafn, sem er gert eftir heitinu Cathmal. Slíkt hefði þá orðið
eftir þeirri aðferð, að skipt hefur verið um forlið, án þess að viðliður
eða heildarmerking nafnsins sætti neinni breytingu við.
í Landnámu er talað næsta kunnuglega um Glíómal írakonung, og
öll frásögnin virðist benda til þess, að Auður djúpúðga hafi látið
hann njóta göfugs ætternis. Ástæðulaust er að efast um, að faðir hans
hafi verið höfðingi, og slíkt hefði vitaskuld eitt nægt til að tryggja
ættgöfgi hans. En hitt má einnig þykja sennilegt, að faðir hans hafi
mægzt við aðra höfðingja, og væri því vanhyggja að vísa ættfærslu
Landnámu á bug að óreyndu. Og að sjálfsögðu er engu meiri ástæða
til að hafna ættfærslu Erps en ættartölum þeirra manna, sem röktu
kyn sitt til Mýrkjartans og Kjarvals, konunga á írlandi.
Árið 853 drápu Norðmenn konung einn, sem ríkti í Ulaztíri í
Norður-írlandi. Konungur þessi hét Cathmal, og segist Úlaztírs-ann-
álum frá drápi hans á þessa lund: ‘Cathmal, sonur Tomaltachs, hálf-
konungur yfir Úlaztíri, er drepinn af Norðmönnum’. (Cathmal mac
Tomaltaigh, leth-ri Uladh, a Nordmannis interjectus est). Ríki Cath-
mals hefur verið á Norðaustur-írlandi, andspænis Skotlandi, og þarf
því engan að undra, þótt mægðir kæmust á milli hans og skozks höfð-
ingja, enda voru næsta náin tengsl milli landanna á þessu tímabili.
Mér hefur því komið til hugar, að Glíómall, forfaðir Erplinga í
Dölurn, og írski konungurinn Cathmal séu einn og sami maður. Af
einhverjum ástæðum hefur nafn hans tekið þeirri breytingu, sem ég
gat um að framan, Hugsanlegt er, að slíkt hafi verið af ráði gert.
Hitt er þó sennilegra, að einhver íslendingur, sem kunni enn hrafl i
írskri tungu, en var farinn að ryðga í írskum nöfnum, hafi ruglazt á
forliðnum í nafninu. Merkingin í Cathmal var enn gagnsæ, og gleo-
var oft notað að forskeyti í samsettum orðum, og því virðist ekkert
vera því til fyrirstöðu, að breyting þessi hafi átt sér stað.
Það styrkir enn þessa tilgátu, að bæði Cathmal og Meldún börðust
gegn ásókn víkinga. Tímans vegna fær þetta vel staðizt. Hafi Auður