Íslenzk tunga - 01.01.1961, Page 141

HITFRECNIR
137
inni tröllkonnheitið gýg(u)r (sbr. þursabit, tröllvolkaður o. s. frv.) og skýr-
ingartiigáta A. Torp á nno. g0yr' því röng. Fær. standa á glœ(ri) (um færi)
svarar til ísl. jara á glœ, og ísl. glœr því sýnilega gamalt í þessari merkingu;
sama máli gegnir raunar um ísl. gjót(ur) (f. m.) í jara ágjót, sbr. nno. gjot
(n.), hjaltl. gjud ‘undirstraumur’.
Þá má nefna ýmis einstök færeysk orð', eins og angilja, ongil(j)a ‘eyrugga-
stykki á fiski’: ísl. angilja; eplutur (lo.) (um lit); ísl. eplóttur; dullast (burt-
ur) ‘þverra, hverfa’: ísl. durlast yjir, físl. dyrglast yjir; jisali (n.) ‘hælsæri’:
ísl. jishœll, hœlfisa; gyski (n.) ‘yfirsjón, óhapp’: físl. gyzki; repil (m.) ‘röð,
sægur’: ísl. rcpill ‘ráp, untferð’; rógv (n.) ‘hrúga’: ísl. hró ‘smáhæð’; keipur
(fpl.) ‘duttlungar, grettur’: ísl. keipar; fær. orðið bendir til eldri merkingar,
þ. e. ‘geiflur’, og skyldleika við so. kipra og kippa, sbr. sæ. máll. kepa ‘gretta
sig’. I fær. merkir so. skeina ‘særa, setja óhreinindarék á’, en skoyna ‘skeina sig’.
Samskonar víxlan á ei og oy er í þessari sögn í no. málh, en þar ekki bundin
við merkingar. Ef fær. stendur hér á fornri rót, væri fsl. skeina af tvennskonar
loga, og ritháttur ætti þá að fara eftir merkingu. Ursi (m.) merkir í fær. ‘gam-
alt naut’ og er efalítið sama orð og ísl. ussi ‘drussi, hrotti’, leitt af úr(r) ‘uxi’,
líkt og Yrsa af Yrr (f.), og er þar með úr sögunni sú lnigmynd, sem ég tæpti á
í ritdómi um orðsifjabók F. Ilolthausens, að ísl. ussi væri herzluorðmynd af
so. ysja. Fær. œrviðri (n.) ‘tvítóla ær’ er sýnilega dregið af cer og veSur ‘hrútur’;
ísl. viSrini er sjálfsagt af saina toga, leitt af veS(u)r ‘hrútur’, svipað og kvígini
af kvígr ‘nautkálfur’. Tilgátur um, að viSrini sé myndað af fors. viS(u)r, fá því
vart staðizt.
Ymsar fleiri samsvarandi orðmyndir mætti tína til, eins og fær. fjóppast
‘frýnast í, sækjast eftir’, neita (f.) ‘illskeytt kona’: ísl. fjappa (f.), hneita (f.)
(lastheiti á konum í Laufás-Eddu); óSad0la (f.) ‘stelpuvillingur’: ísl. óSin-
dœla; seySljósl: ísl. sauSljóst; skarp (n.) ‘bátsbarki innan’: ísl. skarpur (m.);
spgubiti, sógusmetta: ísl. sögubiti, sögusmetta; tú(g)vuleggur; ísl. þúfuleggur;
t0gg (n.) ‘veiðihapp’: ísl. töggur ‘veigur, hald’. Sum þessara orða eru svo ung-
leg, að menn hefðu að óreyndu freistazt tiK að líta á þau sem nýsmíði, upp
komin eftir aðgreiningu vesturnorrænna mála.
Dr. Chr. Matras hefur stundum notað nafngiftina atlantsorS um það orðafar
landnematungnanna vesturnorrænu, sem ekki á sér samsvörun í norsku eða
austurnorrænum málum, og skiptir þá ekki máli, hvort það er heldur forn arf-
leifð, sem týnzt hefur annarstaðar, sameiginlegar nýmyndanir vestanhafs eða
tökugóss úr keltneskum málum. Sennilega mætti telja sum þau orð, er nefnd
voru hér að framan, til þessa flokks. Þá má og nefna til orð eins og fær. súlunda,
súlenda ‘eyða (upp), fyrirfara’: ísl. sólunda, líklega tiltölulega ungt útflytj-
endaorð og ef til vill leitt af norska eyja- og skerjaklasanafninu Sólundir; fær.
goggur (m.) ‘fiskkrókur’: ísl. goggur, hjaltl. goger; fær. hjaSin ‘meiri í sýnd
en raun’, eitt hjaSiS lamb ‘sýndarvænt lamb’, hjaSna ‘þverra, hverfa’: ísl.