Vera - 01.05.1989, Blaðsíða 20

„SKRIFA UM
ÞAD SEM
ER ERFITT
OSA
LlKSOM
Nýlega var stödd á íslandi finnska
listakonan Rosa Liksom og kynnti
verk sín í Norræna húsinu. Hún sýndi
myndverk sín í anddyri hússins og
kom fram á finnskri bókakynningu í
byrjun mars. Hún erþekkt sem mynd-
listarkona og rithöfundur, og var í
fyrra annar fulltrúa Finna til bók-
menntaverðlauna Norðurlandaráðs
fyrir bók sína „Unohdettu vartti“
(Hið gleymda korter), sem heitir í
sænskri þýðingu „Frusna ögon-
blick“. Þrátt fyrir þá athygli sem
óneitanlega fylgir slíkri útnefndingu
felur Rosa Liksom sig á bak við þetta
sænskulega dulnefni og heldur fast'
við að hún sé fyrst og fremst mann-
eskja en ekki menningarviti. Hún
veitir helst ekki viðtöl, vill ekki skapa
neinn áhuga í kringum eigin persónu
og hver veit nema það sé fjarlægð
okkar frá hinum Norðurlöndunum
að þakka, að hún veitti útsendara
VERU viðtal á dögunum.
Eftir öllum sólarmerkjum að dæma
var undirrituð sem sagt að kasta sér út
í óskaplega áhættusamt verkefni, að
reyna að fá dularfulla og lokaða
manneskju til að tala um það sem hún
vildi ekki, nefnilega sjálfa sig. Það
kom því skemmtilega á óvart að hitta
ræðna og hressa stelpu, sem fyrst af
öllu bauð upp á tebolla í gestaher-
bergi Norræna hússins, þar sem hún
bjó á meðan á íslandsdvölinni stóð.
Meðan við sötruðum teið hafði hún
orð á að henni fyndist íslenskt þjóð-
félag sérkennalaust, hún sæi ekki
nein þjóðleg einkenni og fannst ungt
fólk ótrúlega upptekið af efnislegum
gæðum. Hún sýndi mér nokkrar
myndir, sem hún hafði gert á íslandi
og voru þær frábrugðnar öðrum
myndum hennar. Þær voru allar hvít-
ar, gráar og svartar og mjög einfaldar
en í anddyri Norræna hússins vekja
myndirnar athygli fyrir litagleði og
mannmergð.
20
Uppruni þinn í Finnlandi, viltu
segja mér frá honum?
Já, já. Ég er fædd í mjög litlu þorpi í
Lapplandi, þar eru bara átta hús og
mjög langt til næstu bæja, eiginlega
hægt að segja að það sé alveg einangr-
að. Þorpið liggur að sænsku landa-
mærunum, og lífið beggja vegna
landamæranna er ósköp líkt, þetta
eru allt mjög afskekktir bæir. Þar er ég
sem sagt fædd, foreldrar mínir eru
smábændur, við erum sex systkinin
og ég er yngst. Þarna bjó ég til fimm-
tán ára aldurs en þá fluttist ég til
Rovaniemi, sem er stærsta borg Lapp-
lands og gekk í skóla þar. Þaðan flutti
ég til Helsinki og bjó þar í um það bil
fimm ár og fór í háskólann. Eftir það
flutti ég til Kaupmannahafnar.
Hvaöa nám stundaöir þú?
Ég var í mannfræði. Það var mjög
spennandi að læra mannfræði, ég var
fyrst að læra um evrópska menningu,
og einnig um Afríku og Asíu. Síðan
einbeitti ég mér að stórborgum, líf-
inu eins og það er núna, því mann-
fræðin fjallar einnig um stórborgarlíf
á okkar dögum.
Hefur mannfrœöinámiö ef til vili
veriö kveikjan aö því aö þú ferö
aö grandskoöa llf stórborg-
anna?
Ja kannski, ég get ekki fullyrt það, en
það getur vel verið. Ég skrifa mest um
stórborgir — Helsinki, Kaupmanna-
höfn, Moskvu. En þegar ég var í
Kaupmannahöfn skrifaði ég fyrstu
bókina og hluti af henni fjallar um
Lappland, heimaslóðir mínar. En
æskustöðvarnar skipta mig minna
máli en svo margt annað.
Hvaö varstu aö sýsla þegar þú
bjóst í Danmörku?
Ég bjó í Kristjaníu og þar var ég aðal-
lega að skoða mannlífið. Ég var hrifn-
ust af því hversu fjölskrúðugt mann-
lífið var, þar úði og grúði af sérkenni-
legum og frumlegum persónum.
Þetta fólk lifir að mestu leiti fyrir utan
samfélagið, sínu eigin lífi. Svo var það
líka að í Kristjaníu þurfti ég bara að
vinna fjóra tíma á dag, ég vann á inn-
kaupamiðstöðinni, og þú gast lifað af
því. Svo gat ég skrifað og teiknað.
Fjórir tímar á dag eru alveg passlegir
fyrir mig og þetta er hægt í Kristjaníu.
Hefuröu rekist á einhvern svipaö-
an staö og Kristjaníu á ferðalög-
um þínum?
Nei, Kristjanía er alveg einstök. Auð-
vitað eru til í Frakklandi og Þýska-
landi svipuð fyrirbæri en Kristjanía
er alveg einsdæmi, hún er svo stór og
það besta er að hún er í hjarta Kaup-
mannahafnar. f öðrum löndum rekst
maður frekar á litlar kommúnur. í
Kristjaníu bjó ég eins og í þorpi en
samt bara í korters fjarlægð frá miðbæ
stórborgarinnar. Þetta hentaði mér
mjög vel.
Umgekkst þú einhver dönsk ung-
skáld á þessum tíma?
Nei, það gerði ég ekki og ég þekkti
ekki aðra listamenn heldur. Ég hafði
engan áhgua á því. Ég umgengst held-
ur ekki þannig fólk í Finnlandi núna,
það er ekki það sem ég vil. Ég vil um-
gangast sérkennilegt fólk eða bara
venjulegar manneskjur, ég nenni ekki
að standa í þessum sirkus. Ég nenni
heldur ekki að tala um bókmenntir
eða listir. Ég skrifa og teikna en nenni
ekki að ræða það marga klukkutíma á
dag.
Þegar þú skrifar, hvaöa hliöar
mannlífsins leita helst á þig?
Allir útlendingar, sem hafa lesið bæk-
urnar mínar, og líka Finnar, segja að
ég skrifi óskaplega svartsýnar lýsing-
ar. Þetta er alveg rétt, ég hef mestan
Rosa Liksom á
íslandl. Ljósmynd:
Anna Fjóla Gísla-
dóttlr.