Vera - 01.07.1989, Blaðsíða 8

VERU hefur borist eftirfar-
andi fréttatiikynning frá
Samtökum um kvennaat-
hvarf og Vinnuhópi gegn
sifjaspelium.
Vegna ummæla Boga Nils-
sonar rannsóknarlögreglu-
stjóra í þættinum Sifjaspell,
best gleymda leyndarmál sam-
félagsins, sem sýndur var í
sjónvarpinu 23- maí, viijum
við leggja fram nokkrar spurn-
ingar sem við teljum mjög
brýnt að RLR svari almenningi.
1. Hvers vegna harmar lög-
reglustjóri það að konur fáist
ekki til starfa hjá RLR á sama
tíma og okkur er kunnugt um
umsóknir í það minnsta
tveggja lögreglukvenna sem
sótt hafa umstarfa hjá RLR en
hefur verið hafnað?
2. Rannsóknarlögreglu-
stjóri segir að það vanti konur
til starfa og undirstrikar nauð-
syn þess að konur sinni kærum
um kynferðisafbrot. Hvers
vegna er þá eina starfandi
rannsóknarlögreglukonan flutt
úr kynferðisafbrotadeild yfir í
þjófnaðardeild? Sú kona hefur
starfað í þrettán ár hjá RI.R og
hefur sérstaklega kynnt sér
meðferð kynferðisafbrota-
mála.
3. í framhaldi af þessu vilj-
um við spyrja: Ætlar RLR að
taka til endurskoðunar með-
ferð kynferðisafbrotamála? Ef
svo er með hvaða hætti verður
sú endurskoðun?
Eins og áðurnefndur sjón-
varpsþáttur sýndi vel er með-
ferð kynferðisafbrotamála á
rannsóknar og dómstigum í
algerum ólestri. Konur sem
kæra kynferðisafltrot mæta þar
skilningsleysi og eru oft með-
höndlaðar sem brotamenn en
ekki brotaþolar.
Ástandið er nú svo slæmt að
við sem í mörg ár höfðum að-
stoðað konur við að kæra kyn-
ferðisafbrot getum ekki við
þessar aðstæður hvatt konur til
að kæra.
RANNSÓKNARLÖGREGLAN MJÖG
Meðferö kynferöis-
afbrotamála á
rannsóknar- og
dómstigum er í
algerum ólestri.
Þrátt fyrir
linnulausa baráttu
kvenna fyrir úr-
bótum virðist lítið
þokast í rétta átt.
Nema síður sé,
segja margir og
vitna þá til þess að
eina konan í rann-
sóknarlögreglunni,
sem starfaði að
rannsókn þessara
mála, hefur nú
verið flutt til í starfi.
í þeirri samantekt
sem hér fer á eftir
beinir VERA sjónum
sínum sérstaklega
að rannsóknar-
lögreglunni, þeim
viðhorfum sem þar
ríkja innandyra og
þeim breytingum
sem nauðsynlegar
eru, eigi konur að
geta fundiö til þess
öryggis sem þœr
þurta svo mjög á
að halda eftir að
ráðist hefur verið
að þeim með of-
beldi og kvenímynd
þeirra niðurlœgð.
Guðrún Jónsdóttir, kennslustjóri í
félagsráðgjöf við Háskóla íslands, er
ein þeirra kvenna sem mikið hefur
unnið með fórnarlömbum kynferðis-
legs ofbeldis. Hún hefur m.a. starfaö
í vinnuhóp gegn sifjaspellum og var
um eins árs skeið í Bretlandi þar sem
hún kynnti sér þau mál sérstaklega.
Þar sem vinnuhópur gegn sifjaspell-
um var einn þeirra hópa sem stóðu
að fréttatilkynningunni, spurði VERA
hana hvað hópurinn hefði út á með-
ferð kynferðisafbrotamála á rann-
sóknarstigi að setja?
í fyrsta lagi þá er það algengt að
konur og börn, sem kölluð eru til sem
vitni í slíkum málum, séu meðhöndl-
uð eins og sakborningar. Þeirra saga
er toguð á alla enda og kanta og þeim
er ekki trúað. Það hefur t.d. komið
í ljós að það er ekki nóg að barn gefi
ótvírætt til kynna, eða segi beinlínis,
að það hafi orðið fyrir kynferðislegu
ofbeldi. Það er ekki tekið trúanlegt ef
gerandinn neitar. Framburður barns-
ins er ógildur jafnvel þó hann sé
studdur af starfsmönnum barna-
verndarnefndar. Það hefur jafnvel
ekki dugað að fulltrúi frá rann-
sóknarlögreglunni sé viðstaddur við-
tal við börn hjá starfsmanni
barnaverndarnefndar. Það samagild-
ir urn konur sem kæra nauðgun. Ef
kona hefur ekki vitni eða ber ekki
stórfellda líkamlega áverka, þá er saga
hennar tortryggð. Vegna þessarar tor-
tryggni eru konur og börn yfirheyrð
aftur og aftur. Ef ég er hins vegar
rænd þá þarf ég ekki að mæta marg-
sinnis í yfirheyrslu til að mér sé trú-
að. Ég er ekki meöhöndluð sem
sakborningur.
mætir þeim sama viðhorfið. Það er
gert lítið úr jteim. Ég get nefnt dæmi
um konu sem kom beint eftir að
nauðgun hafði átt sér stað niður á
lögreglustöð. í yfirheyrslunni yfir
henni var lögð mikil áhersla á hvort
hún hefði sparkaö í mælaborð bílsins
með vinstra eða hægra fæti, hvort
hljóðfæri sem hún sá í aftursæti bíls-
ins hefði veriö trompet eða saxófónn
og hvort merki í afturrúðu bflsins
hefði veriö kringlótt eða ferhyrnt.
Auðvitað gat hún ekki gefið nákvæm-
ar upplýsingar um hvert einstakt
sntáatriði og að ætla henni það, ber
vott um algjöran skilningsskort á
jæirri hroðalegu upplifun sem konan
fór í gegnum.
En hvað meö sönnunarbyrðina?
Þarf hún ekki að vera jafn rík í
þessum málum sem öðrum?
Stjnnunarbyrðin getur ekki verið sú
sarna í þessum málum og t.d. í ráni
eða öðrum ofbeldismáium. Eðli
málanna er allt annað. Það er hins
vegar ekki hægt að ásaka rann-
sóknarlögreglumenn fyrir sönnunar-
byrðina. Þeir skýla sér á bak við lögin
og þess vegna þarf að breyta lögun-
um. En ég er fyrst og fremst að tala
um þá meðhöndlun sem konur fá hjá
lögreglunni. Mæður barna eru t.d.
tortryggðar í sifjaspellamálum og
gengið út frá því að þær hljóti að
hafa vitað um þaö sem fram fór, þæt
séu að hilma yfir. Lögreglumenn
vinna í þágu samfélags þar sem rfkir
karlveldi og þeir eru með hugmynda-
fræði þess. Það er eins og þeir telji
jtað skyldu sína að ganga erinda
karla fremur en kvenna.
Getur þú nefnf einhver dœmi um
þau viðhorf sem mœta konu sem
kœrir nauögun?
Hvort heldur sem konur kæra nauðg-
un, sifjaspell eða oflieldi á heimili þá
En gildir þá ekki það sama um
meöferð þessara mála á
dómsfigi?
Jú, það eru margar síur á leið þessara
mála og alls staðar eru það karlar sem
8