Vera - 01.07.1989, Blaðsíða 34

FRUMVARP UM EIGNASKATT
Eins og flesta rekur minni til var komiö á s.k. „stóreignaskatti" í tengsl-
um viö afgreiöslu fjárlaga fyrir þetta ár. Urðu talsveröar umrœöur um
þennan skatt og fannst mörgum, sem þó voru fylgjandi honum í grund-
vallaratriöum, sem ríkiö gengi full harkalega eftir eyri ekkjunnar. Þessi
afstaöa kemur mxi. fram í frumvarpi um tekju- og eignaskatt sem þing-
konur Kvennalistans fluttu á nýafstöðnu þingi.
Frumvarpiö er tvíþœtf. Annars vegar er lagt til að við fráfall maka
greiði ekkjan eða ekkillinn eignaskatt eftir sömu reglum og um hjón
vœri að rœða, meðan hún/hann situr í óskiptu búi. Hins vegar er lagt
til að einstœöum foreldrum verði heimilt að nýta ónotaöan persónu-
afslátt barna sinna sem hjá þeim búa. VERA hitti Kristínu Halldórsdótt-
ur að máli og spurði hana nánar út í frumvarpiö. Af hverju eru þessar
breytingar lagöar til einmitt núna?
— Þegar verið var að breyta lögunum um
tekju- og eignaskatt um síðustu áramót var
mjög lítill tími til að athuga þaer breytingar og
gera sér grein fyrir afleiðingum þeirra. Vinnu-
brögðin á Alþingi á þessum árstíma eru oft með
ólíkindum og einkennast af flumbrugangi og
óðagoti. Þá eru menn að keppast við að fá
„réttar" niðurstöðutölur í fjárlagadæmið en
hugsa oft minna um áhrif ýmissa breytinga á
hag skattgreiðenda. Frumvarpið um tekju- og
eignaskatt var mjög viðamikið og snerti tekjur
og eignir bæði fyrirtækja og einstaklinga. Við
höfðum satt að segja mun meiri áhyggjur af
tekjuskattinum — þar sem verið væri að hækka
tekjuskattsprósentuna og plata launafólk með
breytingum á persónuafslættinum. Við erum
líka þeirrar skoðunar að eignir umfram hófleg
mörk megi skattleggja, því það er nú einu sinni
þannig að það er hægt að sanka að sér eignum
í skjóli aðstöðu.
En hvaö eru hófleg mörk?
— Þau geta ráðist af mörgu m.a. stærð fjöl-
skyldu. Það er t.d. álitamál hvort eignaskatts-
þrepin eigi ekki að vera hlutfallslega hærri hjá
einstaklingum en hjónum. Endirinn á málinu
varð hins vegar sá að nýtt eignaskattsþrep —
hinn s.k. stóreignaskattur-miðast við 7 millj.
kr. eign hjá einstaklingi og 14 millj. kr. eign hjá
hjónum. Þetta eru auðvitað talsverðar eignir og
ég verð að segja eins og er, að ég gerði mér á
þeim tíma ekki grein fyrir þeim afleiðingum
sem þetta hefði í för með sér fyrir fólk við frá-
fall maka. Það var lögfræðingur sem hafði sam-
band við mig og vakti athygli mína á þessu. Ég
var síðan svo heppin að fá flensu og gafst þá
tími til að skoða þetta og niðurstaðan liggur
fyrir í frumvarpinu.
En hverjar voru þœr afleiðingar sem þú
talar um?
— Það sem gerist er einfaldlega það að við
fráfall maka tvöfaldast eignaskattsstofninn sem
er óréttlæti og baggi sem margir fá ckki risið
34
undir. Oft er um eldra fólk að ræða og það verð-
ur að teljast kaldranalegt, að yfirvöld skuli með
skattalöggjöf neyða það til algjörrar uppstokk-
unar á heimilishögum og búsetuskipta fyrr en
það er tilbúið til þess. Sé um yngra fólk að
ræða, eru oft börn á framfæri eftirlifandi maka
og það er auðvitað ekki æskilegt að þau þurfi
að þola búseturöskun ofan á aðra erfiðleika
tengda foreldramissinum. Þá má minna á, að
mjög margar konur í þessari aðstöðu hafa lágar
tekjur og eru jafnvel ekki í lífeyrissjóði.
Fékkst einhver niðurstaöa í þetta mól á
þingi?
— Já. Sjálfstæðismenn voru með frumvarp á
svipuðum nótum þ.e.a.s. þeir lögðu til að ekkj-
ur og ekklar yrðu skattlögð sem hjón en tengdu
það ekki setu í óskiptu búi eins og við. Þessum
tveimur tillögum var skellt saman í eina, sem
var tekin upp í bandorminn í kjölfar kjarasamn-
inga, en stjórnarflokkarnir settu hins vegar inn
5 ára tímamörk. Það var stórt skref íréttlætisátt
og gefur frest til nánari athugunar.
Bandorminn?
— Já, þegar gera þarf svokallaðar ráðstafanir
t efnahagsmálum, sem oft eru margvíslegar
hreytingar á mörgum lögum t.d. vegna kjara-
samninga, þá er það gert í einum pakka og kall-
að bandormur. Ég get nefnt sem dæmi að í
þessu tilviki var breytt lögunt um vörugjald, af-
numið gjald á erlendar lántökur, skattar á versl-
unar- ogskrifstofuhúsnæði lækkaðir o.fl. Þessu
var reyndar öllu komið á um síðustu áramót til
tekjuöflunar fyrir ríkissjóð en það er önnur
saga.
En hvað með breytinguna á tekjuskatt-
inum. Þú lagöir til að einsfœöir foreldrar
gœtu nýtt sér ónotaðan persónuafslátt
barna sinna. Hver er forsaga þess?
— Þegar komið var á eins konar samsköttun
hjóna og ákveðið að annað hjóna gæti nýtt sér
ónotaðan persónuafslátt hins, þá vorum við
andvígar því. Við vildum frekar liækka harna-
bæturnar þar sem við litum svo á, að það væri
fyrst og fremst hjá barnafólki sem svo væri
ástatt að annað hjóna væri tekjulítið eða tekju-
laust. Við litum ekki á heimili sem skatteiningu
og töldum — og teljum reyndar enn — að það
sé sjálfstæðismál að líta á hverja manneskju sem
sjálfstæðan einstakling. Við bentum líka á að
með þessu ákvæði væri gert upp á milli sam-
búðarforma, þar sem það nýttist aðeins hjón-
um eða karli og konu í viðurkenndri sambúð.
Þessi afstaða okkar breytir þó ekki því að
skattalögin eru eins og þau eru. Sú hugmynd
kom því upp að líta sérstaklega til einstæðra
mæðra sem upp til hópa berjast í bökkum og
eiga bágt með að sjá réttlætið í því, að nýting
ónotaðs persónuafsláttar þurfi að helgast af
kynferðislegu sambandi karls og konu. Barna-
bætur falla niður við 16 ára aldur og það er því
oft ansi þungur baggi fyrir einstæðar mæður að
koma börnum sínum til mennta. Þess vegna
höfum við nú lagt til að einstæðir foreldrar fái
að nýta sér ónotaðan persónuafslátt barna
sinna.
En af hverju látið þið þetta bara ná til
barna einstϚra mϚra?
— Vegna þess að þar sem eru tvær fyrirvinn-
ur þá er annað hvort um að ræða tvenn laun eða
að annað hjóna geti nýtt sér ónotaðan persónu-
afslátt hins. Hjá einstæðu foreldri er bara ein
fyrirvinna og engu slíku til að dreifa.
Hvernig stendur þetta mál á þingi?
—Fulltrúar í fjárhags- og viðskiptanefnd
höfðu mikla samúð með þessu máli og ég held
að það sé hugsanlega hægt að ná því í gegn með
einhverjum hætti. Ég held að samþykkt þess
myndi auðvelda einstæðum foreldrum að
styðja börn sín til náms og annars undirbún-
ings undir lífið. Eins og málum er háttað í dag
verða þeir að reyna að ná sér í margháttaða
aukavinnu til að sjá sér og sínum farborða en
sjá alltaf á eftir stórum hluta þessara tekna í
skattinn. -isg.