Vera - 01.10.1996, Qupperneq 12

Að undanförnu hefur opinber jafnréttisumræða einkennst af því að réttindi kvenna hafa þokaö fyrir umræðu um réttindi
karla. Sú umræöa hófst með því frumkvæði Jóhönnu Sigurðardóttur, þáverandi félagsmálaráðherra, að skipa svokallaða
karlanefnd Jafnréttisráðs. Réttindabarátta kvenna hefur ævinlega farið fram aö frumkvæði kvennanna sjálfra og hér hefur
orðiö til kvennahreyfing sem hefur átt sín góðu og kraftmiklu tímabil. Hin opinbera karlanefnd - sem ræöir málin á launum
úr ríkissjóði - hefur hins vegar ekki orðið til þess að sambærileg grasrótarhreyfing karla sprytti hér fram. Því veltir VERA fyr-
ir sér hvort karlar almennt hafi lítinn sem engan áhuga á aukinni fjölskylduþátttöku, t.d. fæðingarorlofi sér til handa og for-
sjá barna og ennfremur spyr VERA hvort það sé tímabært að réttindi karla séu aðal opinbera jafnréttismálið á meðan
meöallaun kvenna eru enn, eftir a.m.k. hundrað ára kvennabaráttu, einungis 60-70% af meðallaunum karla?
Þaö er alveg satt að hér á landi hefur ekki
sprottið fram grasrótarhreyfing karla sambæri-
leg þeirri sem konur hafa haldiö úti með
miklum dampi, og það þótt sett hafi ver-
ið saman opinber karlanefnd „sem ræö-
ir málin á launum úr rikissjóði" eins og H
launamálunum að duga til marks um þaö. Hvít-
ir karlar, íslenskir þar á meðal, eru herrar jarö-
arinnar, og grasrótarhreyfing sem eðli málsins
samkvæmt sækir jafnan á brattann því kannski
ekki nærtækasti vettvangurtil að laga það sem
þó þarf að laga.
á konur á barneignaaldri sem sérstakan
áhættuhóp við ráðningu, en útfærslan mætti
giarnan taka nótís af þeirri tillögu karlanefndar í
fæðingarorlofsmálunum að stefnt verði að leng-
ingu þess f 12 mánuði. Fjórir verði bundnir föð-
ur, fjórir móður, en fjórum geti foreldrar skipt eft-
ir hentugleikum. Með því að hafa ákveðinn
hluta fæðingarorlofs bundinn föður og ekki yfir-
færanlegan á móður er honum „stýrt" yfir í um-
önnun barnsins og inn á heimilið.
Vera spyr ennfremur hvort tímabært sé að
réttindi karla séu aðal opinbera jafnréttismálið
á meðan meðallaun kvenna eru enn, eftir
a.m.k. hundrað ára kvennabaráttu, einungis
60-70% af meðallaunum karla. Hafa réttindi
karla þennan sess í jafnréttisumræðunni? Og
jafnvel þótt svo væri: Er ekki sama hvaöan gott
kemur? Kariar og konur þurfa hvort eð er að
taka höndum saman um að laga það sem laga
þarf, bæði í launa- og réttindamálunum. Fyrsta
skrefið á þeirrí vegferö fýrir karla er að fá þá til
að ræðajafnréttismálin á eigin forsendum. Það
gæti runnið upp fýrir þeim að það sé þeirra hag-
ur að láta undan síga á ákveðnum sviðum.
Vera orðar það með nokkrum þjósti. Út af fýrir
sig segir það sína sögu um meint mikilvægi
nefndarinnar að þessi ágætu laun eru við
lægstu mörk þeirra þóknana sem ríkissjóður
greiðir fýrir nefndarsetur. Það er þó ekki málið í
þessu samhengi heldur hitt að ég held að ekki
sé von á neinní grasrótarhreyfingu karla sem
sambærileg sé kvennahreyfingunni og réttinda-
baráttu hennar.
Ástæðan er nauðaeinföld. Með skyldugum
fyrirvörum og undantekningum, mörgum slá-
andi, stendur það alltaf eftir að hvað snertír af-
komu og stöðu eru karlar betur settir en konur
þegar á heildina er litiö. Rúmsins vegna verður
glerþakiö fræga sem konur reka sig upp undir í
Því ýmislegt þarf aö laga, eins og karlar al-
mennt gera sér æ betur grein fýrir. Það þarf ekki
annað en að líta á viðhorf yngri og eldri karla á
vinnustöðum landsins. Þeím yngri finnst fá-
sinna aö vinna tvöfaldan vinnudag eins og þeir
eldri hafa látið sig hafa, og verða fýrir bragðiö
útilegumenn á eigin heimilum. Karlar hafa í
auknum mæli áhuga á feöraorlofi og öðru því
sem treystir fjölskylduböndin. Þessi mál eru
talsvert rædd á vinnustöðunum, og eins snúa
ýmsir sér til okkar í karlanefndinni til skrafs og
ráðagerða. Þá fá stéttarfélögin sínar fýrirspurn-
ir. En hitt er satt að hraðar mætti miða.
Hvernig er þá best að herða á þróuninni?
Miðað við hvar við erum á vegi stödd hef
ég trú á að leikreglurnar þurfi endur-
skoðunar við, því það er nefnilega
vitlaust gefið eins og þar stendur.
Viö þurfum laga-, reglugerða- og
kjarasamningaramma sem vinnur gegn
launamisréttinu og beinir okkur körlun-
um í auknum mæli á vit fjölskyldunnar.
Sama hvaðan gott kemur?
Ég nefndi tvöfaldan vinnudag með til-
heyrandi útilegumennsku. Sem beturfer
gengur evrópska vinnutímatilskipunin
senn í gildi hér á landi og bjargar okkur
undan þeirri vitleysislegu vinnukvöð sem
hér hefur verið lenska. Þá þarf að búa
þannig um hnúta gagnvart atvinnulífinu
að börn séu ekki aðeins mæðra sinna
heldur einnig feðra. Það myndi draga úr
þeirri tilhneigingu atvinnurekenda aö líta
vitlaust gefi&>