Vera - 01.08.2000, Blaðsíða 35

®8ólfur y Gíslason starfsmaður
ar«nefndar jafnréttisráðs vann
* Skri&tofu jafnréttismála. Hér er
ásamt Margarethu Winberg
lJfiiréttisráðherra Svía.
Helga Guðrún Jónasdóttir (t.h.) var
sérfræðingur á Skrifstofu jafnréttis-
ráðherra. Hér er hún á ráðstefnunni
Konur og lýðræði ásamt hópstjóra
frá Bandaríkjunum.

„Það kom mér á óvart að félagsmálaráð-
herra skyldi velja þá leið sem hluta af rök-
stuðningi sínum fyrir staðsetningu Jafn-
réttisstofu á landsbyggðinni að við sinnt-
um starfi okkar illa og ynnum ekki þau
verkefni sem hann vildi. Hann hefur aldrei
sett fram beiðni um tiltekin verkefni eða
komið með athugasemdir við árlega verk-
áætlun ráðsins en hún er send honum og
ráðuneytinu. Það er auðvitað Jafnréttisráð
sem samþykkir verkefnaáætlunina, ekki
starfsmenn, og oft hefðum við viljað sjá
aðrar áherslur og forgangsröðun, en það er
önnur saga. Það hefði getað verið okkur
styrkur hefði hann komið með beinar ósk-
ir, ekki síst að því er varðar launajafnrétti
kynja sem hann hefur sérstaklega gagnrýnt
okkur starfsmenn fyrir að hafa ekki unnið
að. Sem við höfum svo sannnarlega gert,
bæði starfsmatsverkefnið sem við lögðum
inn í og er hugmynd sem varð til hér og
hjá ASI og BSRB. Launakönnunin um kyn-
bundinn launamun og launamyndun, sem
ég nefndi áðan, er einn af mikilvægari
áföngum okkar og síðast en ekki síst vil ég
nefna dóm Hæstaréttar í máli Ragnhildar
Vigfúsdóttur sem er stórsigur. Jafnréttisráð
hefur ítrekað mælt með skipulegri fræðslu
til forstöðumanna en ekki fengið stuðning
eða jákvæð viðbrögð við þeirri hugmynd.
Það eru liðin fimm ár síðan launakönnun-
in kom út, lengra síðan hún var unnin. Við
höfum óskað eftir fjárveitingu til að endur-
taka hana, sem væri mikilvægur liður í að
skoða hvernig hið nýja launakerfi ríkisins
kemur út að því er varðar launajafnrétti
kynja. Þeirri beiðni hefur ekki verið svarað
enn. Þá finnst mér félagsmálaráðherra al-
gjörlega líta fram hjá því að formaður
ráðsins er fulltrúi hans í ráðinu og því hæg
heimatökin fyrir hann að koma að sínum
hugmyndum, eða jafnvel funda með ráð-
inu og leggja þar línurnar. Eini fundur hans
með Jafnréttisráði var þegar hann tilkynnti
um flutning stofnunarinnar út á land. Mér
fannst þetta því ómaklegt af honum og í
reynd mjög lítilmannlegt að gera okkur
starfsmennina ábyrga."
Elsa segir að margir hafi haft samband
og lýst yfir stuðningi við starfsfólkið þegar
árásirnar dundu á þeim. Formaður Jafnrétt-
isráðs skrifaði í blöðin, hið sama gerði Þór-
unn Sveinbjarnardóttir alþingismaður,
Rannveig Traustadóttir lektor við HI gagn-
rýndi þessa ákvörðun faglegum rökum og
ályktað var hér og þar. „Kvennahreyfmgin
hefur hins vegar þagað þunnu hljóði. Hún
hefur ekki haft skoðun á því hvaða áhrif
flutningur svona stofnunar
út á land muni hafa á stöðu
kvenna. Eg spyr bara: Hvar
er íslensk kvennahreyfmg
stödd? Skilja þær ekki hvað
er að gerast? Kvenréttindafélag Islands og
Kvenfélagasamband Islands hafa átt aðild
að Jafnréttisráði síðan 1985 en hvorugt fé-
lagið hefur látið í sér heyra varðandi þetta
mál.“
Umræðan um stöðu kvennahreyfmgar-
innar er spennandi og þörf og Elsa
veltir henni áfram fyrir sér. „Eftir að Rauð-
sokkahreyfingin var lögð niður tók
Kvennalistinn við og á ákveðnu tímabili í
sögu hans má segja að íslensk kvennahreyf-
ing lrafi staðið með hvað mestum blóma.
Þær voru ekki bara stjórnmálahreyfmg
heldur kvennahreyfmg um leið en í því
fólst ákveðinn vandi, t.d. gagnvart stofnun
eins og Jafnréttisráði. Eg tel að þær hafi
gert ákveðin mistök í upphaft með því að
byggja ekki upp samstarf við þær konur
sem voru að vinna að jafnréttismálum inn-
an ríkiskerfisins. Þær skilgreindu sig sem
nýja vídd í stjórnmálum, öðru vísi stjórn-
málahreyfingu og utan við stjórnkerfið
sem var karllægt. I dag er þessi afstaða köll-
uð að vera á móti ríkisfemínisma. I Svíþjóð
og Noregi hins vegar tókst mikil samvinna
Eini fundur hans með Jafnréttisráði var þegar hann
tilkynnti um flutning stofnunarinnar út á land.
milli kvenna utan og innan ríkiskerfisins
sem reyndist mikill stuðningur við starfið
inni í kerfinu. Auður Styrkársdóttir lýsir
þessu skemmtilega í bókinni sem ég nefndi
áðan. Þetta kom síðan fram í því að þing-
konur, bæði Kvennalistans og annarra
flokka, lögðu á þessum tíma nánast aldrei
fram tillögur á þingi til styrktar hinu opin-
bera jafnréttisstarfi. Þetta hefur hins vegar
sem betur fer breyst nú á síðustu árum.
Sú staðreynd að Kvennalistinn var bæði
í stjórnmálum og dekkaði íslenska kvenna-
hreyfmgu skapaði ákveðinn vanda því kon-
ur sem fylgdu þeim ekki að málum í
stjórnmálum, en hefðu viljað taka þátt í
störfum kvennahreyfmgarinnar, áttu engan
vettvang nema þá Kvenréttindafélagið sem
náði ekki til breiðs hóps kvenna. Þessi staða
var oft snúin, t.d. þegar við vorum að und-
irbúa stóru norrænu kvennaráðstefnurnar,
Nordisk Forum, 1988 og 1994. Við áttum
að tilnefna fulltrúa úr kvennahreyfmgunni
en gátum ekki valið fulltrúa Kvennalistans
þar sem hann var stjórnmálaafl og þá
hefðu hinir flokkarnir farið fram á að fá
líka fulltrúa. Við höfurn ekki getað leitað
formlega til neinna nema Kvenréttindafé-
lagsins og Kvenfélagasambandsins þegar
við eigum að tilnefna fulltrúa kvennahreyf-
ingarinnar. Eg tel að það hafi háð okkur að
við höfum ekki haft sterka, lifandi,
kvennapólitíska rödd á Islandi sem er óháð
stjórnmálaflokkum. Við þurfum að velta
þessu fyrir okkur því við höfurn alla burði
til að bæta úr því sem þarf að lagfæra varð-
andi stöðu kvenna — við höfum margt
kvennapólitískt meðvitað fólk í þinginu og
víða í stjórnkerfmu, góðar rannsóknir í Há-
skólanum og fleira. Ráðstefnan Konur og
lýðræði jók t.d. ótvírætt áhrif og virðingu
starfsins að jafnrétti kynja og við verðum
að fylgja því eftir.“
Að lokum er Elsa spurð af hverju ekki
var haldið Jafnréttisþing árið 1999 en sam-
kvæmt jafnréttislögum á að halda slíkt
þing á þriggja ára fresti. Og af hverju var
ekki haldið Nordisk Forum 2000 í Kaup-