Vera - 01.08.2000, Blaðsíða 10

H V 4
Steinunn: „Fólk þekkir ekki rétt sinn."
Hugrún: „Það er þessi hugarfarsbreyting
sem alltaf er verið að tala um, hún bara
tekur svo langan tíma. Það þyrfti að blása
þetta þannig upp að það yrði skemmtilega
fréttnæmt."
Steinunn: „Forsætisráðherra þarf bara að
eignast barn, eins og Blair. Ganga á undan
með góðu fordæmi." (Almennar jákvæðar
undirtektir!)
Má ég skjóta hér inn mínum efasemdum?
Frumvarpið er rosalega heterosexual
fjölskylduvænt. Einstæðar mæður fá bara
strípaða sex mánuði. Samkynhneigðir
hafa rétt marið það í gegn að fá að
stjúpættleiða börn og í fæðingarorlofs-
frumvarpinu er tekið fram að rétturinn
sé bundinn við kynforeldra.
Hugrún: „Já það er sorglegt, sérstaklega
þar sem fjölskyldumynstrið hefur breyst
svo mikið á undanförnum árum. Það er
svolítið grimmt.
Roald: „Við ættum að líta á bæði stjúpætt-
leiðingu samkynhneigðra og fæðingaror-
lofið sem byrjunarreit. Hinsvegar er ég
bjartsýnn á að bæði frumvörpin muni
leiða til mikilla breytinga og vonandi mun
ekki líða á löngu þar til samkynhneigðir
geta ættleitt börn og aðrir foreldrar en líf-
fræðilegir nýtt sér fæðingarorlof."
Olafur: „Það er alveg hægt að vera sam-
mála þessu, einkum hvað varðar fólk í
samkynhneigðum samböndum. Hvað hitt
varðar, þetta að ákveða að eiga barnið sitt
ein og sjálf, þá er það ekki alveg svona ein-
falt. Það eiga öll börn pabba. Eigum við
ekki að vera svo bjartsýn að vona að þessi
skipan mála, að binda hluta orlofsins við
föðurinn, verði hugsanlega til þess að ein-
hverjir fjarlægir feður axli meiri ábyrgð?
Þorgerður: „Einstæðir foreldar eru
Það er ekkert virkilega kraftmikið í gangi, ekkert eins og ég upp-
lifði sem krakki í kringum kvennafrídaginn. Núna er ekkert sem
brennur eins mikið á, af því þetta lagalega og formlega er í höfn.
5 T
D N.
D U IVL
V I Ð 2
kannski það fólk sem hefur minnstar for-
sendur til að ræða saman og ráða sameig-
inlega fram úr þessum málum. Eg skil
hugsunina að baki en fmnst hún svolítið
útópísk og ég hef grun um að það bitni á
þeim sem síst skyldi. Það er synd að hall-
elúja stemningin í kringum frumvarpið
varð til þess að enginn sagði neitt. Fólk var
hrætt um að minnsta gagnrýni yrði til að
allt væri dregið til baka. Talandi um efa-
semdir má nefna að sænsk fræðikona sem
rannsakað hefur fólk í fæðingarorlofi held-
ur því fram að fæðingarorlof karla þurfi
ekki að leiða til jafnréttis heldur geti aukið
vald karla yfir konum. Karlarnir hafa svo
góða samningsstöðu, þeir geta valið úr og
allt sem þeir gera er þakkarvert. Þannig geti
þeir fært fram vígstöðu sína á heimilinu á
kostnað konunnar sem sitji uppi með skít-
verkin. Mín könnun, eins og raunar fleiri,
bendir líka til þess að margir karlar velji
gjarnan úr bestu bitana þegar barnastúss
og heimilishald er annars vegar. En ég
reyndi að túlka þetta jákvætt, að karlarnir
færu flatt á að tileinka sér ekki þessa heild-
arhyggju mæðranna frekar en að það færði
þeim völd.“
Steinunn: „Þú vitnar í rannsóknina sem
þú gerðir fyrir Reykjavíkurborg um karla í
fæðingarorlofi. Það sem sat eftir í mér var
einmitt að allt sem þeir gerðu var talið
þeim til tekna. Þeir voru að gera eitthvað
sem aðrir gerðu ekki og voru svona góðu
gæjarnir. Þetta vakti mikla athygli í fjöl-
skyldum, á vinnustöðum og allsstaðar og
kom þeim til góða. Inn á heimilinu tóku
þeir svolítið út það sem þeim fannst
skemmtilegast. Það var sjálfsagt af því þeir
voru að taka fæðingaorlof einhvernveginn
svona fyrir konuna."
Þorgerður: „Þetta skiptist reyndar í tvennt.
Einn hópur karla gengur í þetta eins og
konur, með þessa heildarhyggju. Það voru
til fullkomlega jafnréttissinnuð pör, ef svo
má segja, sem pældu ekki í hver gerir
hvað, þau stóðu alveg jafnt að vígi.“
Ólafur: „Hættan er kannski sú að konur
verði aldrei til í að gefa eftir það sem marg-
ar líta á að sé eina vígið sem þær eiga al-
veg, börnin og heimilið. Pabbinn verði
alltaf „marginaliseraður" - settur út á jað-
arinn. Jafnvel hjá fullkomlega jafnréttis-
sinnuðum pörum er hætt við að samfélag-
ið gíri mann inn á eitthvað sem maður ætl-
ar sér ekki í upphafi. I þessari aðgerðaáætl-
un sem þarf að verða til í framhaldi af fæð-
ingarorlofslögunum, þarf að fá fólk til að
ræða þessa hluti þegar það er að stofna til
sambands eða ákveða að eignast börn.
Hvernig ætlum við að skipta hlutverkun-
um? Hver ætlar að axla megin ábyrgðina á
heimili, börnum og tekjuöflun? Ætlum við
að hafa þetta jafnt eða einhvern veginn
öðruvísi? Oft kemur í ljós að þetta var ekki
rætt nógu vel og það sem ræður er hefðin
og gömlu fyrirmyndirnar. Það þurfa allir
mögulegir að koma að, ríkisvald, fyrirtæki,
kirkja, sveitarfélög. Aðstoða fólk við að fóta
sig í nýjum aðstæðum þar sem valið getur
verið fullkomlega frjálst og okkar eigið. Að
við látum ekki stýrast af gömlum kredd-
um, gildum og viðhorfum."
Hugrún: „Auðvitað er þetta erfitt. En sam-
bönd byggjast á endalausum málamiðlun-
um, annars gengur þetta ekki upp. I dag
finna flestir fyrir því ef eitthvað er ekki rétt
og vilja tala um það. Það er ekki lengur
þessi feimni, að sætta sig bara við og harka
af sér. Eg held að það sé ekki jafn algengt
hjá minni kynslóð og kannski kynslóð for-
eldra okkar."
Ólafur: „Kynslóð foreldra minna þurfti
ekki að ræða þetta, það var ákveðið fyrir
þau.“
Steinunn: „Má ég kannski skjóta inn varð-
andi réttindi samkynhneigðra. Ég var hissa
á allri umræðunni í kringum stjúpættleið-
ingarmál samkynhneigðra þar sem talað
var um þetta sem svo stórkostlega réttarbót
að annað eins hefði ekki sést á Islandi. Auð-
vitað er þetta réttarbót en þetta er ekki