Vera - 01.08.2003, Side 14

/KARLVERAN
OLLMANNRETTINDABAR
»Heimir Már Pétursson starfar sem upplýsingafulltrúi Flugmálastjórnar, er fram-
kvæmdastjóri Hinsegin daga í Reykjavík og í mars á þessu ári var hann skipaður vara-
forseti InterPride, alþjóðlegra samtaka skipuleggjanda Gay Pride-hátíða. í ár er verið að
halda upp á 25 ára afmæli Samtakanna '78 og í ágúst mánuði voru Hinsegin dagar, eða
Gay Pride Reykjavík, haldnir í fimmta skiptið. Af því tilefni spjallaði VERA við hann um
réttindabaráttu samkynhneigðra og tengsl hennar við aðra jafnréttisbaráttu.
Hver er staðan í réttindabaráttu samkyn-
hneigðra á íslandi í dag?
Hjálmar Sigmarsson Staðan almennt á íslandi er mjög góð miðað við hvað við
erum að sjá í öðrum löndum. Við erum í hópi þeirra landa
sem hafa gert hvað mestar lagabreytingar til að tryggja að
réttur okkar sé jafn á við aðra. Nú skortir enn þar á sumt
sem ég hef trú á að verði lagfært á komandi þingi. Það eru
hlutir eins og tæknifrjóvganir lesbískra kvenna og ættleið-
ingamál.
f dag er fólk líka yngra þegar það kemur útúr skápnum
og þá þarf að huga að því að það mæti jákvæðum fyrir-
myndum og að farið sé með það í skólakerfinu eins og
annað fólk. Við þurfum að huga að því að laga kennsluefni,
ekki bara í framhaldskólanum heldur allt niður í grunn-
skólana. Það þarffræðslu um ólíkar fjölskyldugerðir og að
það séu til fleiri kynhneigðir heldur en bara sú sem í dag er
kölluð hefðbundin.
Allt það starf sem var búið að vinna áratugina á undan
hefur skilað nýjum kynslóðum sem vita meira og þegar þú
veist meira ertu móttækilegri fyrir hlutum. Svo er það
spurning um hvernig þú matreiðir hlutina og hvernig þú
kynnir fyrirbæri eins og Hinsegin daga fyrir almenningi. Á
bakvið Gay Pride er ákveðin hugmyndafræði sem felst í
því að koma fram undir jákvæðum formerkjum. Að leggja
áherslu á að Hinsegin dagar sé uppskeruhátíð, gleðihátíð.
En auðvitað er undirtónninn alvarlegur og hann er til þess
að minna á að þetta var ekki alltaf svona einfalt. Við erum
líka að minna á að baráttunni er ekki lokið.
Mál samkynhneigðra er ekki bara einkamál þeirra, frek-
ar en það er einkamál kvenna að sjá til þess að þeirra rétt-
indi séu virt. Það eru líka mál karla að konurfái að njóta sín
til jafns við þá í samfélaginu.
HINN RAUÐI ÞRÁÐUR í ALLRIJAFNRÉTTISBARÁTTU
FELST í ÞVÍ AÐ VIÐURKENNA FJÖLBREYTILEIKA, AÐ VIÐ
ERUM EKKI ÖLL EINS. ANDSTÆÐAN ER SÚ AÐ ALLIR EIGI
AÐ VERA EINS. ÞAÐ ER KRAFA SEM FELST í ÖFGUNUM,
EINS OG FASISMA OG ÖÐRUM SLÍKUM STEFNUM.
Hvernig telur þú bárattu samkynhneigðra
tengjast kvenfrelsisbaráttunni?
Réttindabarátta samkynhneigðra á íslandi hefði verið ill-
framkvæmanleg og jafnvel óhugsandi án kvenréttinda-
baráttunnar. Hún ruddi brautina og sló í burt svo margar
bábiljur, enda tengist öll mannréttindabarátta. Til dæmis í
Bandaríkjunum, þar sem við sækjum nú töluvert sögu okk-
ar í kringum Hinsegin daga og Gay Pride. Samkynhneigðir
í Bandaríkjunum sóttu styrk og aðferðir í mannréttinda-
baráttu svartra þegar þeir tóku að minnast hinnar svo köll-
uðu Stonewall uppreisnar í New York 1969 með því að
halda Gay Pride.
Þegar konur fá aukin réttindi og fordómar gagnvart
þeim hrynja, opnast brautin fyrir okkur. Að auki hafa svo
margar konur sem hafa verið í kvenréttindabaráttunni
lagt mannréttindabaráttu samkynhneigðra lið. Til dæmis
var Kvennalistinn fyrsti stjórnmálaflokkurinn sem boðaði
til framboðsfundar með samkynhneigðum. Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir fyrrverandi borgarstjóri, Guðrún Ög-
mundsdóttir og fleiri hafa verið mjög öflugar í réttindabar-
áttu fyrir samkynhneigða. Og við hefðum aldrei náð svona
langt án þess að eiga stuðningsfólk í öllum stjórnmála-
flokkunum. Davíð Oddsson forsætisráðherra hefur til að
mynda alltaf sýnt málum okkar stuðning.
Nú ert þú varaforseti InterPride. Hvers konar
reynsla er það að vinna með fólki í réttindabar-
áttu samkynhneigðra út um allan heim?
Það er ákaflega lærdómsríkt og gefandi að hitta fólk eins
og ég hef hitt á InterPride þingum, til dæmis frá Króatíu og
Póllandi. Það er þess vegna sem ég segi að þótt við séum
komin með mikil réttindi hér ber okkur siðferðileg skylda
til að vinna með því fólki sem er skemur komið í réttinda-
baráttu sinni og vekja athygli þeirra landa sem lengra eru
komin á meðferðinni sem þetta fólk fær. Við lærum líka
heilmikið af þessu fólki. Það hjálpar okkur til að skilja að ef
við sofnum á verðinum getur þróunin hérna heima snúist
við og farið i öfuga átt.
Maður kemst aldrei á einhvern þann punkt þar sem
mannréttindabaráttu er lokið og fólk getur farið heim og
slappað af. Ef það gerist þá brjótast fram öfl sem deyja
aldrei alveg heldur þrífast á upplýsingaleysinu. Effólkveit
ekki hlutina og fær ekki upplýsingarnar er það móttæki-