Vera - 01.10.2004, Blaðsíða 22

/ KARLMENNSKA OG OFBELDI /
HVAÐ FINNST ÞÉR VERA KARLMENNSKA?
Ágúst Ásgeirsson
stærðfræðikennari
Mannleiki fyrir
mannverur
Mér finnst kvenleiki og karlmennska vera
upphafið hrós til handa körlum og kon-
um, sem konum og körlum. Þessi lyndis-
eínkunn kvenna og karla er svo nátengd
uppeldi þeirra og skilningi þeirra á sjálf-
um sér, sem verum, að þær verða karl-
verur og kvenverur, fremur en mannverur.
Karlmennskan og kvenleikinn er þannig í
vissum skilningi flótti frá því að hrósa
okkur sem manneskjum. Þetta kemur til
vegna þess að við hrósum ekki hvert
öðru sem réttlátu, sanngjörnu og siðuðu
fólki. Okkur liggur miklu nær að hrósa
karlverum og kvenverum. Jafn gott og
það er í sjálfhverfu sinni að fá hrós sem
karlvera, þá er úthverfan skelfileg. Nið-
urstaða heimsins er niðurstaða karl-
mennskunnar í grófum dráttum. Styrj-
aldir, valdagræðgi, auðsöfnun, fátækt,
ranglæti og nauðganir. Allt svör við karl-
mennskunni, valdinu, styrknum. Fyrir
hvað erum við að hrósa Dóra þegar við
segjum: „Mikið ertu orðinn sterkur Dóri
minn, þú ert orðin sterkari en hann Dabbi
pabbi." Er ekki rökrétt framhald hjá Dóra
að sýna styrk sinn? Eða er hann einhver
kerling? Femínistafélagið lét árita boli
með setningunni: Sannir karlmenn eru
femínistar. Mér hugnast sú karlmennska
best, ég er alveg búinn að fá upp í kok af
hinni. Ekki þarf mikíð ímyndunarafl til að
sjá að með kvenleikann er eins farið.
Kvenleikinn er að kaffæra kvenverur eins
og karlmennskan karlverur. Það er kom-
inn tíma á hugtakið mannleiki fyrir mann-
verur.
Ásdís Thoroddsen kvikmyndagerð-
arkona
Það sama prýðir
bæði kyn
Karlmennska felur í sér þor, þol, æðru-
leysi og styrk, andlegan og líkamlegan.
Það er karlmannlegt að geta hlaupið upp
rollu, en líka að geta viðurkennt ósigur
sinn. Það er vani hér á landi að tengja
karlmennsku verklagni, hvort sem það
felst í handlagni eða því að geta lært að
fara með tól og tæki. Allt þetta sem prýð-
ir hið hefðbundna karlmenni sómir einnig
kvenmanni. En orðið kvenleiki virðist mér
fela í sér mýkt, líkamlega og andlega,
natni og handlagni, jafnvel listrænu. Allt
þetta upptaiið sæmir karli sem konu.
Þokki og háttvísi er hluti af hvort tveggja
karlmennsku og kvenleika.
Viðar Hreinsson sagnfræðingur
Staðalímyndirnar
hafa spillt
Merking sumra orða hrökklast stundum
spottakorn frá upphafinu, önnur úreld-
ast. í mínum huga hefur orðið karl-
mennska fengið ókynbundna merkingu
að takast uppréttur á við vandkvæði
sem steðja að, sálinni ekki síður en
skrokknum. Svipað gerðist með dreng-
skap, sem er kynlaus, konur í fornsögum
gátu verið drengir góðir. Orðið kvenleiki
er ónothæft um sinn. Merking þess er of
bundin við hina hlutgerðu hlið kvenhlut-
verksins. Báðum orðunum verður að
beita varlega vegna slagsíðunnar í ásýnd
þeirra - þau byggjast á staðalímyndum
Því er varla hægt að nota þau öðruvísi en
írónískt eða á gagnrýninn hátt. Sé litið
framhjá orðunum sjálfum er varasamt að
festa fyrirbærin í huga sér. Þá geta menn
misst sjónar á því að vera manneskja -
sem vel að merkja er kvenkynsorð.