Vera - 01.10.2004, Blaðsíða 28

/ AÐ UTAN / GUÐRÚN HARALDSDOTTIR
MAMA MITI
-Konan sem neitar að láta segja sér fyrir verkum
» Wangari Maathai, keníska baráttukonan sem hlýtur friöarverölaun Nóbels í ár, fagn-
aöi tíðindunum um verölaunin með því að gróðursetja tré og hvatti aöra til aö gera hiö
sama: „Tökum höndum saman. Þvílíkan alheimsskóg sem viö mundum skapa.”1 í Kenýa
er Maathai þekkt undir nafninu Mama Miti, eöa trjámóðirin. Hún er fyrsta konan frá Afr-
íku og fyrsta baráttumanneskjan fyrir umhverfismálum til aö hljóta friðarverðlaun
Nóbels. í tilkynningu Nóbelsnefndarinnar segir aö Maathai hljóti verðlaunin fyrir heil-
steypta sýn sína á sjálfbæra þróun, sem feli í sér umhverfisvernd, þróun lýðræðis og
viröingu fyrir mannréttindum og réttindum kvenna, sem allt séu skilyrði fyrir friði í heim-
inum. Undir þetta sjónarhorn nefndarinnar tók Kofi Annan aöalritari Sameinuðu þjóö-
anna í fréttatilkynningu 8. október þar sem hann óskar Maathai til hamingju meö þessa
mikilvægu viöurkenningu. En hver er þessi kona?
Wangari Muta Maathai fæddist í Nyeri héraði í Kenýa árið
1940. Hún stundaði nám í líffræði í Bandaríkjunum, Þýskalandi
og Kenýa og varð fyrsta konan í Mið- og Austur Afríku til að
hljóta doktorsgráðu árið 1971. Hún varð dósent í dýralækning-
um og deildarforseti dýralækningadeildar Nairobi háskóla í
Kenýa á árunum 1976-77 og varð einnig fyrsta konan í þeim
hluta Afríku til að gegna slíkum stöðum. Maathai er fráskilin,
þriggja barna móðir sem hefur um áratuga skeið verið at-
kvæðamikil í kenísku þjóðlífi og setið í nefndum á vegum ým-
issa alþjóðlegra stofnana, þ.á.m. í ráðgjafanefnd Öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna um afvopnun. Árið 1977 stofnaði Maat-
hai kvennahreyfingu í Kenýa sem hún nefndi Grænabeltishreyf-
inguna og er markmið hennar að vinna gegn eyðingu skóga og
auka pólitíska þátttöku almennings, einkum fátækra kvenna. í
upphafi var hlegið að hugmyndum hennar um að ómenntaðar
þorpskonur gætu orðið mikilvægt afl í umhverfisvernd landsins
en Grænabeltishreyfingin þróaðist fljótlega í kröftuga grasrót-
arhreyfingu sem nú starfar víða í Afríku og hefur staðið fyrir
28 / 5. tbl. / 2004 / vera