Vera - 01.10.2004, Síða 49

og guðfræðiþrætum, til þess að skapa úr því eigin texta-
vef sem eyðir og sundrar en er líka uppbyggilegur.
Skilin milli sögu, leikrits og ljóðs eru heldur ekki
alltaf skýr þegar Jelinek á í hlut. „Hún skapar tónverk úr
tungumálinu,” hafa hrifnir lesendur hennar sagt og
flestir þeirra eru sammála um að Jelinek sé umfram allt
höfundur sem skeytir ekki um landamæri í skrifum sín-
um og að hún sé alls óhrædd við að gera tilraunir. Það
sem geri Jelinek einstaka sé pólitískur sprengikraftur
verka hennar og fagurfræðilegt afl textans.
Jelinek er einn af þekktustu höfundum sem nú skrifa
á þýska tungu en hún er líka einn af þeim allra umdeild-
ustu. Hin síðari ár hefur hún gagnrýnt austurrísk
stjórnvöld harðlega, þar sem henni líkar hreint ekki sú
hægri sveifla sem þar hefur verið uppi á teningnum. Að
einhverju leyti hefur hún sagt sig úr lögum við þjóðfé-
lagið og m.a. bannað uppsetningu á leikritum sínum í
ríkisleikhúsunum. „Ég tók leikritin aftur vegna þess að
þau höfðu engin áhrif,” sagði hún aðspurð um þetta.
Kaldhæðin og miskunnarlaus
Sagt er að fagurfræðilegt gildi verka Jelinek hafi verið
vanmetið og verkin misskilin af mörgum. Krítíkerum
hafi jafnvel þótt kvöl að lesa texta hennar (sem oft þyk-
ir klámfenginn með afbrigðum) og almenningur virðist
rugla saman grimmd textans við meinta grimnrd höf-
undarins. Einhverjir telja Jelinek því bæði kaldhæðna,
kaldlynda og miskunnarlausa vegna þess að henni lætur
svo vel að skrifa af kaldhæðni um kaldlyndi og mis-
kunnarleysi.
Til þess að sannfærast um þetta þarf ekki annað en
að Jíta inn á Internet Movie Database og skoða umræð-
ur um kvikmyndina Píanóleikarann sem gerð er eftir
sögu Jelinek og er til á myndbandi. Sumir áhorfendur
nota stór orð; „Viðbjóðslegasta mynd sem ég hef
nokkurn tíma séð!” og „Þvílík úrkynjun!” meðan aðrir
tala um sanna list og mikla upplifun.
Sú sem hér hripar getur tekið undir þetta allt saman.
Myndin fjallar um píanókennara sem dundar sér m.a.
við það að skera í kynfæri sín með rakvélablöðum og
þefa af brundi í gægjuklefum. Það er þó eleki það versta,
heldur ofboðslegt sjálfshatrið og sársaukinn sem aðal-
söguhetjan er föst í, og eitt er víst, að áhorfendur standa
eleki upp frá myndinni án þess að hugsa um hana lengi
á eftir.
Það er kaldhæðnislegt að konan sem skrifar um það
hvernig konum er haldið niðri og um konur sem eru
fastar í óbærilegum aðstæðum, skuli líða svo illa innan
um fólle að hún treystir sér varla út úr húsi. Alkunna er
að Jelinek ætlar ekki að mæta á hina virðulega sam-
komu Nóbelsakademíunnar en hefur beðið um að fá að
skrifa eitthvað handa samkomunni í staðinn. Enda sagði
fróður hugsuður eitt sinn: „Maður á að lesa það sem rit-
höfundar skrifa en hvorki að þurfa að sjá þá eða heyra.”
Þá speki getur Jelinek áreiðanlega tekið undir heima í
stofu meðan sænski kóngurinn veltir verðlaunapen-
ingnum hennar á milli handanna.
EXPRESSO - CAPPUCCINO
kaffivélarnar mala og laga alla vin-
sælustu kaffidrykkina á augabragði
eins og á bestu kaffihúsum.
VIENNA

Úrval fylgihluta
SUPERIDEA
JHF
**J|
Einar Farestveit & Co.hf.
Borgartúni 28 • Símar: 520 7901 & 520 7900 • www.ef.is
Vertu með og styrktu gott málefni
Krabbameinsfélagið
www.krabb.is
7K
'dtto
Krabbameinsfélagsins
(fltC'difet/ir
, /ouu
\>uuunjar:
1 Audi A3 Sportback.
Verðmæti 2.490.000 kr.
1 Bifreið eða greiðsla
upp í íbúð.
Verðmæti 1.000.000 kr.
168 Úttektir hjá ferðaskrifstofu
eða verslun.
Hver aö verömæti 100.000 kr.
Upplýsingar um vinningsnúmer
í símum 5401918 (símsvari) og
5401900 og á heimasíðu
Krabbameinsfélagsins
www.krabb.is/happ
170 skattfrjálsir vinningar
aðverðmæti 20.290.000 kr.
/Órrýu) zq.. Sk?)e»tJier- zooq.
„Berum ábyrgð á eigin heilsu“
|u\wtj Heilsustofnun NLFÍ Hveragerði
s. 483 0300 - www.hnlfi.is