Vera - 01.10.2004, Blaðsíða 52

/ BÆKUR /
að persónu hennar allir vel saman og við fáum mjög skýra mynd af
þessari manneskju og hvað það er sem hefur gert hana að því sem
hún er. Aðrar persónur sögunnar eru týpugerðar og einkenni
þeirra og tilvera útskýrð með orsakakeðju. Embla til að mynda
varð ófrísk og guttinn fór frá henni og barninu og hún drekkur því
frá sér allt vit í eilífri óhamingju sem hin einstæða móðir. Eins er
það með Fjólu sem er hið dæmigerða fórnarlamb kvenfyrirlitning-
ar. Það að vera sæt og þar með eftirsóknarverð hjá karlpeningnum
þýðir hamingja hjá henni greyinu. Móðir hennar var jú líka hálf
heilalaus og málaði hana og klæddi eins og klámmyndaleikkonu,
og sjá; örlög hennar eru eftir því, öskubuskuáráttan leiðir hana á
ekki ýkja glæsilegar brautir. Aðrar persónur en Klara eru því
margar hverjar steríótýpur og jafnvel yfirborðskenndar en lýsing-
arnar eru þó gamansamnar og lesanda leiðist hreint ekki við þess-
ar orsakakeðju-hugleiðingar lífsins. Góð og nákvæm sýn birtist á
kynslóðir og einkenni þeirra, hvernig ein hefur áhrif á þá næstu og
svo aftur öfugt. Barnasjálfið sem birtist, bæði hjá Klöru og eins lýs-
ing á aðstæðum Nonna er gerð af mikilli vandvirkni og lesandi
skynjar þetta eirðarlausa tóm sem er skilið eítir og fylgir síðan per-
sónunni eftir í uppvexti og fram á fullorðinsár - jafnvel í formi
sjálfshaturs.
Höfundur kann sannarlega að segja sögu. Nærtæka sögu sam-
tímans. Frásagnarmátinn er hversdagslega mannlegur þar sem
slegið er á alvarlega strengi á gamansaman hátt. Þetta er einfald-
lega sagan af Klöru og hennar fjölskyldu. Klöru sem er allar mann-
eskjur og allar manneskjur hún. Þar finnum við áhrifamátt fjöl-
skyldna, hvort sem þær eru nálægar eða fjarlægar, heilar og óheil-
ar - öll sprettum við upp úr einhverju fjölskyldumynstri eða fjar-
veru þess. Líkt og í fyrri skrifum Auðar eru hér á ferðinni hugleið-
ingar um kynslóðir, kynhlutverk og sjálfsleit. Að útskýra tilveru
sína og finna ástæðu fyrir tilverunni. Leita leiða til að réttlæta að-
stæður sínar og allar þversagnir hugans. Þessar þversagnakenndu
langanir í heimi sem elskar ekki alla.
ÞÓRUNN HREFNA SIGURJÓNSDÓTTIR
Arabíukonur
eftir Jóhönnu Kristjánsdóttur / Mál og Menning
Skyggnst undir blæjuna
Madame Tussaud's í London snemmsumars 2003. Undirrituð vapp-
ar kríthvít um sali í hlýrabol eins og hver annar trökkdræver og lœtur
taka myndir af sjálfri sér með Kastró og Stalín. 1 nœsta herbergi ligg-
ur gleið og fáklœdd Kylie Minogue og heilu fjölskyldurnar láta taka
myndir af sér með henni. Kylie er ekki ein um að vera fáklædd. Það
eru allar konur fáklœddar þennan dag. Það er svo ógeðslega heitt.
Svitinn lekur af mér og það kemur móða á gleraugun. Hnútur tekur
sér bólfestu í maganum þegar par nálgast. Hann: Léttklæddur með
stafræna myndavél utn hálsinn. Hún: Skýld svörtu frá hvirfli til ilja,
svo rétt rifar í augun. Égfer að fylgjast með hjónunum. Konan stillir
sér upp við hliðina á Morgan Freeman og maðurinn tekur myndir af
henni hlæjandi. „Fnjuh”! hugsa ég og reiðin svellur og kraumar í
maganum. „Hafa trúarbrjálæðingar áhuga á Morgan Freeman?” Og:
„Til hvers að taka tnynd afkonu sem ekkert sést í? Hvernig vita þau
að þetta er hún þegar þau skoða tnyndaalbúmið?” Og : „Aumingja
konan, skyldi henni ekki vera heitt?” Að lokum: „Helvítis arabar.”
Ég viðurkenni fordóma mína skýlaust og ég leyfi mér líka að full-
yrða að ég er ekki ein um þá. Fyrir mörgum okkar eru arabalönd-
in einn svartur massi af skýldum, huldum og blæjuðum konum.
Kúguðum konum og vondum ofsatrúuðum körlum sem níðast á
þeim með Kóraninn að vopni.
Sögur af umskurði stúlkubarna, heiðursmorðum, sölu á konum
eins og hverjum öðrum gripum. Þessar sögur og margar fleiri hafa
komið fyrir okkar sjónir hin síðari misseri og valda því að fólk fær
hnút í magann þegar minnst er á stöðu kvenna í þessum heims-
hluta.
Með kúgun á heilanum
Jóhanna Kristjónsdóttir hefur ferðast víða um arabalöndin og
dvalið þar langdvölum, m.a. til þess að læra arabísku. Bókina Arab-
íukonur byggir hún á viðtölum við konur í fjórum Austurlöndum;
Sýrlandi, Egyptalandi, Óman og Jemen. Á bókarkápu segir að Jó-
hanna hafi haldið til fundar við konurnar í því skyni að kynnast
stöðu þeirra og viðhorfum. Viðmælendur hennar eru á ýmsum
aldri og úr ýmsum stéttum, allt frá 14 ára sölustúlku til konu á ráð-
herrastóli.
f bókinni reynir Jóhanna elcki að útrýma þeirri útbreiddu trú Vest-
urlandabúa að konur séu kúgaðar í arabalöndunum. Hún fær okkur
hins vegar til að setja spurningarmerki við það og velta því fyrir okk-
ur. Sumar konur eru hræðilega kúgaðar. En fjölmargar konur eru það
ekki. Framþróun jafnréttis er misjöfn eftir löndum og svæðum.
Svo er það þetta orð: Kúgun. Skilgreining þess er önnur í araba-
heiminum en í hinum vestræna heimi. „Þú ert með kúgun á heil-
anum,” segir hin egypska Safi við Jóhönnu, en hugtakið ber ansi oft
á góma í viðtölunum við Arabíukonurnar.
52 / 5. tbl. / 2004 / vera