Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1883, Blaðsíða 39

Gambetta ritaði ávarp til lýðsins og hjet á þjóðina með
ahrifamiklum ummælum, að láta sig eigi henda það glapræði að
komast á tvístring, heldur halda sem fastast liðndum saman og
snúast að einu ráði um að skiljast eigi fyr við landvarnarmálið
en fjandmannaherinn væri af höndum rekinn austur yfir Eín.
Hann tók og örugglega og ómjúkt í taumana alstaðar þar, er
hann fjekk til náð, og á hálfsmánaðar fresti var allt komið í
samt lag og áður það er til stjórnarskipunar kom í þeim hluta
landsins, er þeir fjelagar í Tours áttu fyrir að ráða, og hver vígur
naaður farinn að temja sig við hermennsku af fullu kappi og með
góðri reglu. það er skjótast frá að segja, að Gamhetta hjelt
»Ppi vörninni utan Parísar meðan hún stóð, í 4 mánuði, með
htt vönu liði og litlum föngum öðrum. Var optar en einu sinni
®jórra muna vant, hvorum hetur mundi veita. Hafa þjóðveqar
s®an dázt að þeirri frammistöðu, og ýmsir mikilsháttar menn
teirra á meðal víðfrægt Gambetta fyrir þrek hans og atorku í
toim nauðum. Er þar til fremstan að nefna Friðrik keisaraefni, er
þá stýrði miklu liði í her föður síns. Hann kveður svo að orði:
"Þessi ungi maður heíir afrekað það á minna en missiri, án
herstjórnarráðaneytis og án hervanins liðsafla, er hermálastjórnar-
herra vor mundi eigi hafa fengið á orkað á skemmri tíma en
heilu ári, svo prýðilega sem honum er í hendur búið». Gam-
hetta hafði 60 skrifara sjer við hönd þenna vetur, og vann sjálfur
á við 10, segir merkur maður, er ritað hefir æfisögu hans. Stórir
herflokkar þutu upp eins og engisprettur í ýmsum áttum að boði
hans og stefndu saman hvaðanæfa eptir hans fyrirsögn til fram-
göngu í gegn ofurefli, en fákunnaridi til hernaðar og lítt búnir
að vopnum og vistum; því föng skorti mjög, en vetrarríki óvenju-
ttnhið; báru því halt höfuð eptir hvern fund. Hið hervana lið
híapóleons keisara var nær allt í herleiðingu austur ápýzkalandi,
»>eð vopnum og öðrum herbúnaði.
Svo lauk, að tekin voru af Gambetta ráðin að svo mátti
halla; hafði hvovki stjórn nje þjóð þrek til að halda áfram vörn-
inni eptir það er París hafði gefizt upp, í lok janúarm. 1871.
hn það hafa þjóðveijar kannazt við síðan, að þeir hafi þá verið
°rðnir eigi öllu óþreyttari á hernaðinum en hinir, og óvíst, hversu
lengi þeir mundu hafa enzt úr því.
Á þing það, er stefnt var saman í febrúarmánuði 1871 í
®°rdeaux til friðargerðar, var Gambetta kosinn í 9 kjördæmum í
ser>n. Hinn 1. marz samþykktist þingið friðinum með miklum