Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1883, Blaðsíða 33

mundu eigi mega um fq'álst höfuð strjúka meðan Napóleon »sæti
a tignarstöllum og ægði öllum*. Fyrir því gengu flestir að því
Tlsu, að eigi mundi á löngu líða áður Frökkum og Prússum þætti
®nl að reyna sig. |>að rættist og skjótt. Átyllan til ófriðarins
Var lítil: nærgöngulsemi við Prússakonung af hálfu sendiherra
^rakkakeisara. Bismarck kom því máli svo fyrir með kænsku
Slnni, að Frakkar urðu til að segja sundur friðinum. Ljetust
hlnir þá eiga hendur sínar að veqa. J>að var á miðju sumri
1870, er ófriðurinn hófst. Napóleon hafði talið sjer vísa lið-
Veizlu þeirra, er Prússar höfðu átt illt við fyrir skömmu, Austur-
llhismanna og Dana. En Bismarck hafði keypt að Bússum, fyrir
nukilsverðan greiða í móti, að halda í hemilinn á Austurríkis-
niönnum, og það gerðu þeir. |>á varð og eigi úr liðveizlu af
ilnna hendi. Enn fremur hafði Napóleon gengið að því vísu, að
suðurríkin þjfzku: Baden, Bajern og Wúrtemberg, mundu sitja
hjá ófriðinum eða snúast í lið nieð sjer, af fornum ríg við Prússa.
®n Bismarck hafði samið á laun við ríki þessi um bandalag til
iundvarnar, mörgum árum áður, sama sumarið og ófriðurinn stóð
við Austurríkismenn (1866). J>au hjeldu þann skildaga vel og
drengilega. Bandaríki Prússa fyrir norðan Main (Norðursambandið)
roru lögbundin til fylgis við þá. Með þessum hætti fylltu |>jóð-
veijar allir utan endimarka Austurríkis einn flokk í þessum ófriði.
Þann veg gjörðist þeim kostur að vekja sjer blóð og láta renna
sainan og binda svo með sjer fóstbræðralag.
ófriði þessum lauk svo, sem alkunnugt er, að pjóðveqar áttu
núklum sigri að fagna. Napóleon keisari hlaut að ganga á vald
^ilhjálmi konungi í öndverðum ófriðnum (við Sedan 2. sept.) og
veltist þar með úr völdum. Landslýður hjelt uppi vörn nær
nússiri eptir það, með frábæru þreki, fyrir forgöngu Gambetta.
Thiers fór í liðsbón til ýmsra helztu þjóðhöfðingja álfunnar, en
Bismarck hafði svo fyrir búið þar, að hann fjekk hvergi áheyrn-
T'riðarkostirnir voru þeir, að Frakkar urðu að láta af hendi land-
skika eigi alllítinn, Elsass og nokkuð af Lothringen, með 11 /a
miljón manna, og greiða J>jóðverjum í hemaðarkostnað 5 miljarða
Iranka, þ. e. 3600 miljónir króna. Með þessum gífurlegu fjegjöld-
nm hugði Bismarck og aðrir svo nærri gengið Frökkum, að þeir
®ttu sjer ekki bráðlega viðreisnar von. En það er sumra manna
sögn, að hitt hafi honum verið í móti skapi, að taka lönd af
Þeim; þá mundi aldrei um heilt gróa með þeim grönnum, en
þess ekki örvænt ella; en Vilhjálmur þóttist ekki mega heita
(29)