Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1883, Blaðsíða 40

atkræðafjölda, en íjöldamargir greiddu þó atkvæði í móti, og' var
Gambetta þar fremstur í flokki. Hann og aðrir þingmenn frá
Elsass og Lothringen sögðu af sjer þingmennsku samdægurs.
Jafnskjótt fór Gambetta úr landi og suður á Spán, til lauga þar,
sjer til hressingar eptir veturinn. Hann var þrekaður mjög og
orðinn grár fyrir hærum. J)ar dvaldist hann fram á sumar.
pá var hann kjörinn á þing aptur aukakosningu. það sat þá
í Versölum. þá var Parísarupphlaupið mikla um garð gengið
um vorið (1871).
þing þetta hafði verið kosið í því skyni eingöngu, að pjóð-
verjar hefðu löglega fulltrúa til að semja við um friðinn. það
var flest eintómur lierralýður og konungavinir; kosningar haldnar
víða að kalla mátti undir vopnum Prússa. Var því eigi árennilegf
fyrir þjóðvaldsstjórnarmenn að koma þarframsínum vilja. þingið
var og eigi á því að skila af sjer völdum að friðinum fullgerðum-
það fjekk Thiers í hendur formennsku fyrir framkvæmdarstjórn
ríkisins, og ljet þar við lenda til bráðabirgða, þar til er eitthvert
konungsefnið eða þá sonur Napóleons keisara næði völdum; sá
var vilji langflestra þingmanna, þótt sitt vildi hver um það, hver
þessara höfðingjaefna hreppa skyldi hið mikla lilutskipti. þjóð-
valdsstjórn voru sárfáir sinnandi. En öruggan áttu þeir oddvitann
þar sem Gambetta var. Hann varð og þeirra drjúgastur, og svo
lauk, að þing þetta kom þjóðvaldsstjórnarskipun í lög áður það
skilaði af vjer völdum. það var 4 árum eptir þetta, á öndverðu
ári 1875.
Margt dró til þess, að þannig skipaðist, svo óvænlega sem
á horfðist í öndverðu. Er þar fyrst til að telja, að einvaidsmenn
voru sjálfum sjer sundurþykkir, hjelt hver flokkur fram sínu
höfðingjaefni, og þá loks, er samkomulag fjekkst með tveimur
fjölmennustu flokkunum, lögerfðamönnum og Orleansflokknum,
ónýttist ráð þeirra fyrir þverúð og einræningsskap konungsefnis
þeirra, Hinriks greifa af Chambord, (1873). það var annað, að
þjóðvaldsstjórnarflokknum fylgdu frá upphafi nokkrir beztu menn
landsins og nýtustu, svo sem þeir Jules Favre, Cremieux, Jules
Grévy, sá er nú er ríkisforseti, o. fl., og að þar við bættist síðar
hinn ágæti spekingur Adolphe Thiers, er einvaldsmenn hrundu
frá völdum um vorið 1873. Gjörðist hann þá höfðingi fyrir liði
þjóðvaldsstjórnarmanna, en Gambetta merkismaður hans, ef svo
mætti að orði kveða. Thiers haíði ofboðið aðgangurinn í Gam-
betta ófriðarveturinn og virzt sem mörgum öðrum þá kapp hans
(36)