Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1883, Blaðsíða 43

hina, er lítilþægastir yoru, og stóðu á vegamótum einvaldsstjómar
°S þjóðvaldsstjórnar suinir hverjir. Að koma svo mörgum á miðl-
unarveg þar á milli, að aðrir þingmenn yrði ofurliði bornir, það
yar þrautin, og áttu þeir fjelagar í því þófi svo mánuðum skipti.
i lok janúarmánaðar 1875 fór fram hin fyrsta atkvæðagreiðsla
^ni hina nýju stjórnarskipun og hafðist fram með eins atkvæðis
®nn. Hinn 25. febr. voru stjórnarskipunarlögin fullgerð. Mjög
þótti ýmsum frelsismönnum stjórnarskipun þessari ábótavant; en
Gambetta kvað betra að veifa röngu tije en öngvu og að öll
frumsmíð stæði til bóta.
A áliðnu ári 1875 sleppti þingið gamla loks völdum. Um
Veturinn. eptir var kosið til hins nýja þings, og fengu þjóðvalds-
stjórnarmenn þar ágætan sigur, enda láGambetta eigi á liði sínu
1 kosningarbaráttunni. Hann varð fjárlaganefndarformaður á
þessu þingi og hinum næstu þingum eptir, til þess er hann
, gjörðist þing-forseti, í fulltrúadeildinni, á öndverðu ári 1879.
* í’orsetatigninni hjelt hann til þess í haust, að hann tók við
stjórnarformennsku. þótti hann reka það starf hvorutveggja vel
°g skörulega.
Um vorið 1877 höfðu einvaldsmenn og klerkavinir fengið
snúið Mac Mahon ríkisforseta, er þeir höfðu hafið til valda í stað
Thiers, að því ráði að rísa. upp til mótspyrnu gegn þinginu og
taka sjer til ráðaneytis ramma einveldismenn. Skömmu síðar var
fulltrúadeildin rofin að hans boði og efnað til nýrra kosninga.
A síðasta þingfundi áður talaði Gambetta í nafni meirahlutans,
allra þjóðvaldsstjórnarmanna, í 3 klukkustundir í senn. *Vjer
erum 363 meirihlutamenn hjer á þingi« mælti hann »er nú á
uð visa heim og stjómin ætlast til að aldrei komi aptur; en jeg
segi henni það fyrir, að við komum tvíefldir aptur og stórum
hðfleiri; við komum 400 aptur«. Og það rættist. Svo hafa menn
sagt, að 1200 sinnum væri tekið fram í ræðuna fyrir honum úr
stjórnarflokknum, af Cassagnac einum meira en 100 sinnum. þá
er hann var kominn aptur til sætis síns úr ræðustólnum, leið
yfir hann ómegin. í kosningunum höfðu stjórnarmenn öll rangindi
# í frammi og lögleysur, er þeir máttu við koma. En svo gengu
þeir Gambetta vel fram í móti, að þeir fengu ágætan sigur (14.
°kt. 1877), svo sem fyr var á vikið. þetta var síðasta atrenna
einvaldsstjórnarmanna að færa þjóðveldið til heljar. Er þó þess
að geta, að margir hafa fyrir satt, að Mac Mahon og hans menn
hafi haft viðbúnað til stjórnarbyltingar með hervaldi haustið
(s»)
1