Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1883, Blaðsíða 41

°g framhald á engu viti hyggt, einkanlega er Gamhetta mátti
eigi heyra frið nefndan eptir það er París var komin á vald
fjandmannahersins og þrotin virtist öll vörn. Hafði Thiers þá
kallað hann í bræði sinni bæði sólargapa og flón. Gambetta gaf
sjer eigi að því, og urðu þeir Thiers síðar álúðarvinir. Sagði
f'hiers svo optar en einu sinni, að hann sæi engan mann vænni
fil höfðingja yfir lið þjóðvaldsstjórnarmanna eptir sig en Gam-
betta. En Gambetta ijeð því, að eptirmaður Thiers varð í orði
kveðnu Jules Grévy, en ekki hann sjálfur.
I þriðja lagi var sigur þjóðvaldsstjórnarmanna eigi sízt að
þakka framkvæmdum Gambetta. Hann stofnaði haustið 1871 nýtt
blað, í fjelagi við nokkra vini sína, og nefndi það République
framjaise. það fylgdi fram stjórnarkenningum þjóðvaldsmanna með
snilld og prýði. J>að er enn uppi, og styður jafhan hans málstað,
þótt aðrir standi nú fyrir því. í annan stað tók hann upp það
ráð, að hann ferðaðist milli þinga á hverju ári víðs vegar um
land og flutti tölur fyrir lýðnum. Er hann allra manna bezt til
slíkra hluta fallinn. Málrómurinn ákaflega mikill og skýr, mál-
snilldin frábær, þrek og kjarkur óbilandi. Safnaðist jafnan að
honum múgur og margmenni að hlýða máli hans, hvar sem hann
fór, og var hvervetna gerður mikill rómur að orðum hans. þ>jóð-
''aldsstjórn var sá fagnaðarboðskapur, er hann flutti jafnan; en
það gerði hann sjér mest far um að brýna fyrir lýðnum, að sú
stjórnarskipun ætti sjer því að eins þrifnaðar von, að alþýðaværi
sæmilega menntuð og að hver maður kynni nokkuð til vopna og
hermennsku. Að öðrum kosti yrði þjóðin á skammri stund að
bráð fjandmönnum alls þjóðfrelsis: klerkalýðnum kaþólska, myrkra-
vinunum, er ættu sjer lánardrottin suður í Rómi, en smáðu ætt-
land sitt og stjóm þess, nema hún væri þeim fylgisöru; eður og
klækisfullum ofríkismönnum, er skemmst væri á að minnast, þar
sem verið hefði Napóleonlllog bófalið hans. Slíkt væri sögunnar
vitni um langan aldur og með ýmsum þjóðum, en fáir ættu um
jafnsárt að binda fyrir þær sakir sem Prakkar. Við slíkar for-
tölur hneigðist almenningur æ meir að þjóðvaldsstjórn, og kom
svo, að sjaldan var kosið svo á þing aukakosningu, að eigi bættist
þar þjóðvaldsstjórnarmönnum nýr liðsmaður. Varð að því góður
liðsauki á mörgum árum, þótt hægt færi.
Frekari þótti Gambetta í máli opt og tíðum á þessu ferða-
iagi en góðu hófi gegndi; en hitt var þó meir, að fjandmenn
hans í liði einvaldsmanna og klerkasinna ranghverfðu orðum hans
O)