Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1984, Page 41

3) Efst er breksía, sem er gjallkargi
hraunsins. Breksían er úr gjall-
molum úr hrauninu, en bilið milli
gjallsteinanna er fyllt með sandi eða
leirkenndu efni. Eitthvað er líka um
útfellingar í þessum holum, aðallega
geislasteinar. Sprungur voru ekki
áberandi í breksíunni. Þykktin er
ntjög brcytilcg og er hún mest í
vesturenda ganganna, oft 4—5 m og
niður i nálega ekkert í austurhlutan-
um. Fyrir utan lagamót eru sums-
staðar breksíupokar inni í basaltinu.
Allar þessar bergeiningar stóðu vel í
göngum og voru engir erfiðleikar vegna
stæðni nema á sprungusvæðum. Eigin-
leikar þessara laga eru þó tæknilega
verulega mismunandi. Stórstuðlaða
basaltið var auðborað en gat sprungið
nokkuð gróft og óreglulega. í veggjum
gátu stuðlar setið lausir. Lárétt kleyfni
er i stuðlunum og var hvelfingin því
dálítið stölluð og tilhneiging var til yfir-
sprenginga.
Kubbabergið var auðunnasta bergið
af þessum einingum. Það var auðborað
og þurfti tiltölulega litla borun og
hleðslu. Það lagaði sig mjög vel að
sprengdu þversniði og voru yfirspreng-
ingar litlar.
Breksían var erfiðust í vinnslu. Erfitt
var að bora og hlaða vegna steina sent
losnuðu. Hún þurfti mikla borun og
hleðslu og ekki var óalgengt, að óskað
þversnið næðist ekki, vegna þess að
holur höfðu blásið út sprengikraftinum.
Reikna má með að þversnið með brek-
síu sé allt að því 50% seinlegra í vinnslu
en þversnið með kubbabergi.
Við inntak fóru aðrennslisgöngin í
gegnum hinar tvær myndanir Sáms-
staðamúla eins og sjá má á mynd 6.
Eldri Búrfellslögin náðu hvergi upp í
hvelfingu heldur voru þau aðeins í
veggjum og gólfi. Þetta var svipað
andesít og er í tilraunagöngunum, hluti
af því breksíukennt og ummyndað.
Sámsstaðaklifslögin voru mjög breksíu-
rík og var breksían með sömu eiginleika
og í Sámsstaðamúlalögunum.
5.2 Sprungur
Eins og sjá má á jarðlagasniðinu á
mynd 4 og 5 ganga 3 sprungur, F-2, F-3
og F-4 í gegnum aðrennslisgöngin. Tvær
af þeim, F-2 og 3, hafa stefnu nálægt
45° frá stefnu ganganna, en F-4 gengur
næstum þvert á stefnu ganganna við
jarðgangamunnann. Sprungurnar F-2
og F-3 reyndust vera nokkuð breið
brotin svæði, sem auk hinna lóðréttu
aðalbrotflata höfðu marga aðra brot-
fleti og suma nokkuð flata. Berg er
nokkuð ummyndað á þessu svæði.
Reynt var að styrkja bergið með bolt-
um í báðum sprungubeltum, en illa
gekk að fá festu fyrir þá. Einnig voru
settir upp fáeinir stálbogar, en það verk
gekk mjög illa og var því hætt eftir að 4
bogar höfðu verið settir upp. í sprungu
F-3 hrundi niður um 4 m þykkt stykki
úr Ioftinu. Vegna þessa hruns var
ákveðið, þegar kom að sprungu F-3, að
gera grennri göng í gegnum brotna
svæðið. Voru þau um 5 m í þvermál og
gekk það vel. Voru þau síðan víkkuð út
og gekk það án erfiðleika. Þessi
sprungusvæði voru einu hlutar gang-
anna, þar sem styrkingar voru gerðar
jafnóðum og göngin voru unnin.
Að fenginni reynslu við sprungurnar
F-2 og F-3 var hönnun á inntaki ganga
breytt þannig, að farið var með skurð í
gegnum sprunguna. Þessi sprunga
reyndist vera miklu hreinni skersprunga
en hinar og lítið brotið út frá henni.
Með þessari breytingu urðu engin
vandamál við jarðgangamunnann og
kostnaður við breytinguna var ekki
nteiri en áætlaður kostnaður upphaf-
legrar hönnunar.
Lekavandamál voru engin í efri göng-
um. Vatn draup víða í dropatali og
mynduðust við það í frostum ísdrönglar
á gólfi, sem voru til trafala fyrir um-
ferð. Rigning skilaði sér niður í göngin
eftir einn dag eða svo.
5.3 Frágangur
Endanlegur frágangur aðrennslis-
ganga var ekki ákveðinn í útboði. Held-
ur átti að ákveða það á staðnum, þegar
búið væri að gera göngin. Verktaki var
skyldaður til að vera viðbúinn fóðrun
ganga, styrkingu með boltuni og með
ásprautun. Þrýstigöng og greining í þau
áttu aftur á móti að fóðrast nteð stein-
steypu samkvæmt útboðsgögnum.
Ljóst var að göngin stóðu ágætlega
nema sprungusvæðin. Göngin höfðu
haustið 1968 staðið ófóðruð og óstyrkt
allt að því 2 ár, það sem elst var. Ekki
virtist þörf á styrkingum nema í sprung-
unum tveimur. Það var því strax ákveð-
ið að fóðra sprungubeltin með burðar-
steypu. Einnig var strax ákveðið að
framlengja steypumannvirki við ganga-
munna aðeins inn í göngin. Berg stóð
þar vel, en var mjög breksíukennt og
nokkuð ummyndað. Samtals var hér
um rúma 140 m að ræða eða 13% af
göngum.
í öðrum hlutum ganganna var aðal-
lega hugað að stæðni breksíunnar í
straumvatni. Hætta er á, að breksían
geti grafist og myndast skápar og holur
og af því leitt hrun. Það var því ákveðið
að þekja alla breksíu og þess vegna voru
140 m í vesturenda ganganna fóðraðir
með þunnri fóðringu, sem reiknuð var
20 cm þykk. Á þessu svæði er um og
yfir helmingur af þversniði ganga brek-
TÍMARIT VFI 1984 — 57