Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1935, Page 36

Eduard Benes.
Eitt af því sögulegasta, sem skeöi um ríkjaskipun
í heimsstyrjöldinni, var hrun Habsborgaraveldisins í
Austurríki og Ungverjalandi og stofnun nýrra Miö-
Evrópuríkja. Tveir menn áttu öðrum fremur pátt i
þessum málum, þeir Masaryk og Benes, sem þá voru
forvígismenn tékknesku þjóðernishreyflngarinnar og
síðan hafa mestu ráðiö og verið mestir virðingar-
menn í Tékkoslovakiu, því nýja ríki, sem öflugast
kom út úr sundrun Habsborgaraveldisins.
Eduard Benes er fæddur 28. mai 1884 í þorpinu
Kozlany í Tékkoslovakiu og er af fátæku bændafólki
kominn. Hann brauzt samt til mennta og stundaði
fyrst háskólanám í Prag, en siðan í París. Par var
hann hér um bil ár þegar hann var rúmlega tvitugur,
en stundaði um þær mundir einnig nám í London
og i Berlin og tók að lokum doktorspróf í lögum í
Díjon 1908 og fór þá aftur til Prag. Á þessum árum
átti hann oft við þröng kjör að búa. í endurminn-
ingum sínum segist hann hafa farið utan til þess að
nema erlend mál og til þess að búa sig undir það
að verða háskólakennari. En áhugi hans á stjórn-
málum og þjóðfélagsmálum, og svo efnahagur hans,
urðu til þess að hann fór jafnframt að fást við blaða-
mennsku. Blaðaskrif hans urðu til þess að vekja at-
hygli Masaryks á honum og kynntust þeir fyrst 1908.
Masaryk hvatti hann eindregið til þess að halda
átram til þess að afla sér víðtækari menntunar um
heimspeki og þjóðfélagsmál og hét honum aðstoð
sinni. Benes gekk í flokk hans, hinn svonefnda raun-
hæfa framsóknarflokk, sem stofnaður hafði verið árið
1900 og átti mest fylgi sitt meðal menntamanna.
Benes hafði frá æsku fundið til andúðar gegn því
stjórnskipulagi og þjóðskipulagi, sem þá var í Austur-
ríki, og utanferðir hans styrktu hann í þessu. Par að
(32)