Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1933, Síða 9

7
Sannarlega hefur Einar Jónsson sitt alþjóðlega gildi
sem listamaður af því meðal annars, að hann er ís-
lendingur.
En svo minnist eg líka hins, að íslenzku þjóðinni
hefir ekki farizt betur við nokkurn sinn afreksmann
en Einar Jónsson. Og svo get eg skoðað það í liuga
mínum á marga lund, hvernig henni hefur farizt við
hann. Mér er nærtækt að bera þá saman Thorvaldsen
og Einar. Thorvaldsen var að vísu barn smáþjóðar,
en stærri þjóðar þó. Hann átti völ fjölmargra læri-
sveina og hjálparmanna, þar sem Einar hefur átt völ
nær engra. Af því einu verður það skiljanlegt, hversu
miklu fleira af listadraumum Thorvaldsens en Einars
varð mótað í leirinn og höggvið í marmarann. Mjmd-
ir Einars eru líka flestar gibsmyndir. Hvorki hann,
eða fátæk og smá þjóðin hans hefur efni á öðru — og
gibsið er fljótt að láta sig. Enn er engin trygging fyr-
ir því, að myndir Einars verði varðveittar um aldir.
En myndir Thoi-valdsens hafa verið steyptar í eir eða
höggnar í marmara. Okkar stóra land hlýtur líka að
binda svo mikið af kröftum okkar smáu þjóðar við
það eitt að fullnægja frumskilyrðunum til þess eins
að lifa. En af því oki eigum við og verðum við að
leysa framtíðarkynslóðina. Því að listin — slík sem
Einars — er ekki aðeins hin fyllsta lífskennd, sem
þjóðin getur fundið og notið, heldur líka aðalsbréf
hennar og gjöf til annara þjóða. Og svo minnist ég
þess líka, hversu mikil hætta er á, að listamaðurinn og
afreksmaðurinn á hvaða sviði sem er verði ekki upp-
götvaður með smáþjóðinni. í auðmýktinni vegna
smæðar okkar þorum við oft ekki að viðurkenna okk-
ar beztu menn, fyrr en þeir hafa aflað sér viðurkenn-
ingarinnar sjálfir um staði og hirðir. Seint hefði ís-
lenzka þjóðin búið svo vel að Einari Jónssyni, sem hún