Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1933, Blaðsíða 18

16
andi á fjórum sviðum: sem skáld, prest, sagnfræðing
og skólamann.
óhamingja sú, er yfir landið gekk, og áður er að
vikið, einkum skothríðin á Kaupmannahöfn 1807, og
skilnaður Noregs og Danmerkur, hafði hin dýpstu á-
hrif á Grundtvig. Kemur það meðal annars fram í
kveðskap hans um fornu kappana norrænu. Áttu þau
kvæði að hvetja landa h'ans til dáða. En alþýðan svaf
of fast til þess, að heyra rödd hans. Hann þýddi á
dönsku rit Saxós og Snorra, og vonaði að rit þessi
mundu vekja landa sína. En hann komst brátt að
þeirri niðurstöðu, að slíku yrði ekki náð með bókum,
hér þurfti munnlega frásögn, hún mundi ná valdi yfir
hug áheyrendanna. Þá byrjaði trú hans á mátt »hins
lifandi orðs«, sem síðan er orðið að vígorði innan
lýðháskólanna.
Það var alþýðan, bændurnir, sem hann vildi vekja.
Meðan hann vann að þýðingunum, vaknaði hjá hon-
urn hugmyndin um skóla fyrir unga en fullorðna al-
þýðumenn. Skólinn átti með fræöslu um sögu þjóö-
arinnar og móðurmál að vekja hana af þeim dvala
sem hún lá í. — Þegar hann var orðinn prestur komst
hann í deilur við kirkjustjórnina, sem leiddu til þess,
að hann hætti prestskap. Þá varð skólamálið aftui
hans helzta áhugamál. Og nú fékk hann betri áheyrn
en áður. Hagur þjóöarinnar fór batnandi þótt hægt
færi. Það var vor í lofti.
Þegar búið var að ákveða að bændurnir skyldu taka
þátt í stéttaþingunum, sá Grundtvig skólamálið frá
nýrri hlið. Þegar bændur og borgarar yrðu kvaddir til
að sitja á ráðstefnu þjóðarinnar, þyrftu þeir að hafa
þá þekkingu, sem gerði þá starfhæfa. Þeir þyrftu að
hafa vald á móðurmáli sínu, vita deili á landafræði,
sögu, löggjöf og félagsskipun lands síns. Og þessi