Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1933, Síða 24

22
Þótt Kold væri aðalbrautryðjandinn og fremstur i
flokki lýðháskólamannanna, voru þó þegar í hans tíð
teknir til starfa menn, sem síðar urðu víðfrægir, og
mjög verulegan þátt hafa átt í vexti og viðgangi
stefnunnar í heild, og hafa mótað hana á margan
hátt. Þess má geta, að á 70 ára afmæli Grundtvigs
söfnuðu vinir hans og dáendur fé til skólastofnunar.
Sá skóli var rétt hjá Ivaupmannahöfn, og stóð undir
stjórn Grundtvigs.
öll þróun skólanna var þó hægfara fram að árinu
1864. Það ár áttu Danir, eins og kunnugt er, í stríöi
við Þjóðverja. Gekk þá allt Suður-Jótland undan Dan-
mörku, einnig Noröur-Slésvík, sem heita mátti al-
dönsk að þjóðerni. Þetta var hið mesta reiðarslag fyr-
ir ríkið. En það var gróandi í þjóðlífinu, og þótt sárs-
aukinn væri mikill, varð þetta alls ekki til að koma
þjóðinni á kné. Hinir víðsýnni menn sáu, að nú varð
að beita öllum kröftum til þess ýtrasta. — »Það, som
við höfum misst út á við, verðum viö að vinna inn á
við«, sögðu þeir. Þá hóf Dalgas sitt mikla landnám
með ræktun Jótlandsheiða. Yfirleitt var áköf fram-
sókn á öllum sviðum. Og ekki gætir þess minnst inn-
an lýöháskólanna. Nú rísa upp nýir skólar hvaðanæfa.
Hreifingin færist í ásmegin. Á fyrstu 5 árunum eftir
stríðið voru stofnaðir 50 lýðháskólar og 4 bændaskól-
ar. Ungir áhugamenn koma nú fram, og er réttmætt
að nefna suma þeirra jafnhliða þeim Grundtvig og
Kold, því vafasamt má telja hvort þáttur þeirra er
minni, þótt þeir teldu sig einungis lærisveina þessara
miklu manna. Vil ég þar til nefna þá Ludvig Schrö-
der í Askov og Ernst Trier í Vallekilde.
Schröder var maður hagsýnn og hafði góð tök á
að samrýma háskólahugsjónirnar og kröfur tímans.
Því setti hann öðrum fremur blæ á lýðháskólana eftir