Freyr - 01.12.1948, Page 26

364
FRE YR
ar prúðu, óstýfðu og lífmiklu rófur. En
fyrir 50 árum voru menn enn ekki svo
herskáir, að þeir reiddu branda sína að
kýrhölum. Annars þori ég að fullyrða það,
að í þá daga var drýgsta ánægjan, og
gleðiuppspretta sveitafólksins, háð og
bundin samlífinu við skepnurnar; svo
voru þær samgrónar daglegum störfum
og lífi þeirra, sem umgengust þær. Þá var
margt af hestelskum konum og körlum og
skylduræknum og góðum fjármönnum,
sem þótti vænt um fjárhundana sína.
Húsmæðurnar elskuðu kýrnar sínar, og
piparmeyjarnar létu köttunum líða vel.
Sumarskemmtiferðir á hestbaki voru þá
mjög tíðkaðar. Þá var víða góður hesta-
kostur í sveitum norðanlands. Þá riðu kon-
ur í söðlum. Ég vil hömlunarlaust fá að
láta þá skoðun mína í ljósi, að kvenleg
prýði og snoturleiki þeirra naut sín þá
betur, heldur en nú, þegar þær láta sér
ekki nægja minna en hafa heilan hest á
milli fótanna. Það var líka vitað og við-
urkennt, að margir hestar lágu betur á
skeiðinu undir söðli. — Að þessu athuguðu
væri það líklega snjallræði á þessum
skeiðlos- og upphlaupstímum, fyrir þá,
sem kappreiðar stunda, að láta söðulkon-
ur sitja á klárunum. Þá myndu mistökin
verða minni.
Mjög var þá tíðkað að ríða á aðrar
kirkjur. Ekki var það ótítt í þá daga, að
40—50 manns, af utansveitarfólki, riðu til
Þingeyrarkirkju, en hún mun þá hafa
verið ein fegursta kirkja á Norðurlandi.
Oftast beindi ferðafólkið för sinni til
merkra og fallegra sögustaða í nokkurri
fjarlægð. Skemmtiferðir í Vaglaskóg, úr
Eyjafirði og af Akureyri, voru alkunnar
í þá daga. Fyrir kom, að riðið var til veiði-
vatna á heiðum uppi og þá höfð með hit-
unartæki, veiddur silungur og brytjaður
spriklandi í suðuketilinn; þannig tilreidd-
ur var hann hnossgæti.
Mikill unaðsblær og þjóðlegur frelsis-
þokki hvíldi yfir og fylgdi þessum ríðandi
hópum, sem nutu heilbrigðrar nautnar í
skauti náttúrunnar, í náinni samstillingu
við mesta lífgjafa ferða- og sveitagleð-
innar, hestana.
Þar mátti líta sveitta og reista hálsa
gæðinganna, blaktandi föx, glampandi
augu undir hvössum brúnum og freyðandi
munna á japlandi mélum.
Nú eru þessar hollu og óbrotnu sveita-
skemmtanir mjög breyttar frá því sem
áður var, og að nokkru horfnar í svelg
tímans. Nú sjást ekki ríðandi hópar geys-
ast eftir fögrum hlíðum dalanna. En í
þeirra stað bruna eftir vegunum ólífræn-
ir hjóldraugar með glóðaraugu, er vekja
þeim, sem á vegi þeirra verða og ferðast
á gamla vísu, hrollkennda andúð og
gremju. Draugurinn öskrar, en mál hans
þýðir: Víktu úr vegi, annars er þér bani
búinn.
★
Annar mesti eftirlætis- og gleðidagur
sveitafólksins var réttardagurinn. Ungir
sveinar þóttust menn að meiri, ef þeir
voru teknir gildir sem gangnamenn. Göng-
urnar voru ánægjurík skemmtiferð þegar
vel viðraði, en haglskúrir og jökulgustur
fjallanna hertu hug og dug ungu mann-
anna.
Þegar um örðugar og miklar langleiðir
var að sækja, til þess að geta notið rétta-
gleðinnar, varð fólkið að ríða heimanað
daginn fyrir réttardaginn, til þess að kom-
ast í tæka tíð. Stafnsrétt er mér hug-
stæðust frá gömlu dögunum og þar ætla
ég á hugarreiki mínu að líta sem snöggv-
ast yfir fornar og kunnar slóðir.