Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.2006, Side 21

DV Fréttir
FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ2006 21
Qi
J

tíflan bindur Yangtze-
fljót, hún er rúmir þrír
kílómetrar að lengd
) og 185 metrar á hæð.
Tuttugu og sex rafalar
eru í stíflunni og framleiðir hver
700.000 kílóvattstundir. Þegar
mannvirkið verður fullnýtt til raf-
orkuframleiðslu mun það sjá 28
borgum fyrir rafmagni. f tengslum
við stífluna eru fimmskiptir skipa-
skurðir sem geta flutt skip allt að
tíu þúsund tonnum. Tuttugu og
flmm þúsund verkamenn unnu að
stíflunni sem skákar mannvirkjum
á borð við Itaipu-stífluna í Brasilíu.
Arleg raforkuframleiðsla hennar er
áætluð 85 billjónir kílówattstunda,
en 2010 mun hún aðeins anna 2%
af orkuþörf Kína.
Gamall draumur
Hugmyndir um að beisla
Yangtze-fljót eru gamlar. Árviss
flóð í ánni hafa jafhan valdið mikl-
um skaða. 1931 fórust 142 þúsund í
flóðum, álíka margir aðeins tveim-
ur árum síðar. Fyrir aðeins átta
árum fórust 2000 manns vegna
flóða í fljótinu.
Frelsishetja Kínverja á fyrri
hluta síðustu aldar, Sun Yat-sen,
lagði til að fljótið skyldi beislað
1918. Bandarískir ráðgjafar lögðu
það til strax eftir seinna stríð og
Maó boðaði stíflun fljótsins 1956.
Fólksflutningar
Framkvæmdir hófust 1993 og
voru ekki án fórna. Yfir átta þús-
und skráðir minjastaðir hurfu
undir lónið. Þrettán hundruð þús-
und manns voru rekin frá heimil-
um sínum, ný þorp varð að reisa á
bökkum uppstöðulónsins, rán og
gripdeildir fylgdu brottflutningum
og nýjum bæjum spilling. Bóta-
sjóðir rýrnuðu vegna fjárdrátta og
fólkið var svikið. Um páskana voru
enn mótmæli á torgum nálægra
borga. Á næsta ári verður hækkað í
lóninu, áttatíu þúsund verða þá að
flýja heimili sín.
Næsta umhverfi
Alþjóðleg samtök hafa varað við
mannvirkinu. Rétt ofan við stífl-
una er iðnaðarborgin Chongqing
og hætt er við að spilliefnum verði
veitt í uppstöðulónið. f djúpunum
eru 1610 yfirgefnar verksmiðjur og
enginn veit hvaða efni leynast þar
í húsum, tönkum og jörð. Á nýjum
bökkum er land síður fallið til jarð-
ræktar og hvöttu stjórnvöld bænd-
ur til að flytja jarðveg upp á nýja
bakka til að halda ræktun áfram.
Stíflan er úmhverfisslys. Fisk-
ur í fljótínu deyr og gróðurlíf tor-
tímist. Þá óttast menn að streymið
um rafalana verði ekki nóg til að
hreinsa lónið og það muni smátt
og smátt fyllast - nokkuð sem við
könnumst við.
Deiluefni
Enginn mun geta áttað sig á
hvað þetta mannvirki kostar. Við-
miðun er flöktandi meðal ann-
ars vegna launakostnaðar. Deilt
var harkalega á sínum tíma um
stífluna, þriðjungur fulltrúa á
flokksþingi Kommúnistaflokks-
ins greiddi atkvæði- gegn bygg-
ingu hennar á sínum tíma. En hún
reis samt; níu mánuðum á undan
áætlun var haldin opinber vígsla
en fá stórmenni voru viðstödd.
Loftslagsbreytingar
Vatns- og orkubúskapur Kin-
verja er reyndar mörgum áhyggju-
efni, líka þeim sjálfum. Talið er að
úrkoma muni aukast í suðri en
minnka í norðri þar sem árviss-
ir þurrkar valda miklum skaða.
Sandstormar frá Taklamakan-
eyðimörkinni í norðvestri, Góbí og
Ordos-hásléttunni, Innri-Mongól-
' - • 1 ..s> ,

■'' Sjsfe.úöíSí&N&Í
. - ,■ ■ -.'
íu, valda uppblæstri og eyðingu.
Miklar líkur eru á að ólympíuleik-
arnir fari fram í sandfalli af himn-
um, torg, götur og þök í Peking
verður að sópa daglega meðan
sandstormarnir geysa frá norðri.
Jöklar minnkuðu á síðustu öld um
fimmtung. Talið er víst að gróður-
húsalofttegundir muni draga úr
matvælaframleiðslu um einn tí-
unda. Og loftslagsbreytíngar hafa
áhrif á vatnsbúskapinn; ár, læk-
ir og vöm þorna upp og brunnar
tæmast. Fyrir bragðið eru Kínverj-
ar að grafa síki til vatnsflutninga
svo jafna megi sveiflur.
í Ijúfum blæ...
Nútímavæðing heimtar sitt; sí-
fellt eykst útstreymi koltvísýrings.
Árin 2002-2003 hleypm Banda-
ríkjamenn 64 milljónum tonna út
í loftið. Á sama tíma slepptu Kín-
verjar 512 milljónum tonna. Og
menn horfa með hryllingi tíl fram-
tíðarinnar, nái Kína sömu eyðslu
á oh'u og Bandaríkin brúka í dag
munu þeir brenna 9 milljón tunn-
ur á dag - en um þessar mund-
ir er allur heimurinn að framleiða
79 milljónir mnna á dag. Ef þeir
ná notkun Bandaríkjanna á kol-
um þurfa þeir 2,8 milljónir tonna á
■

ári, en heimsframleiðslan er nú 2,5
milljónir tonna.
Brotið land til iðnaðar
Og framfarir hafa oft í för með
sér átök. í Kína búa tveir þriðju af
1,3 milljarði enn í sveit. Undanfar-
iri ár hafa ýfingar milli bænda og
yfirvalda vaxið vegna landnáms
nýrrar kynslóðar athafnamanna
sem heimtar pláss og fær það með
aðstoð yfirvalda sem ræna því af
sveitafólki. Og hvergi er harðar
tekist á en í nálægum héruðum
Guangdong, fyrir ofan Þrígljúfra-
stífluna.
Það eru héraðsstjórnir sem
taka rækmnarlönd bænda, sem
úthlutað var eftir menningarbylt-
inguna, eignarnámi, greiða smán-
arbæmr og selja undir iðnað. Hef-
ur ríkisstjórnin nú tekið í taumana
enda víða komið til harkalegra
mótmæla. Vestrænum miðlum er
haldið frá þessum þjóðfélagslegu
umbrotum, enda erum við ánægð
meðan okkur gefst kostur á fjöl-
breyttu vöruúrvali á góðu verði
sem framleitt er í Kína.
pbb@dv.is
Heimildir: Guardian, Times, Observer,
Washington Post og Le Monde Diplomatique
H''