Freyr - 01.07.2000, Blaðsíða 23

urfellingarsleðunum upp í og úr
flutningsstöðu. í kerfið eru inn-
byggðar þrengingar, þannig að
niðurfellingarsleðarnir falla ekki
mjög hratt niður. Þriðja settið sér
um að veita nægilegu vökvastreymi
með þrýstingi til vökvamótoranna á
sleðunum. Mótorarnir eru sam-
tengdir og hver þeirra snýr fimm
hnífum sem hreinsa frá opunum,
t.d. heyrusl og þvíumlíkt. Jafnframt
loka þeir fyrir opin með jöfnu milli-
bili þannig að niðurfellingin verður
í „slögum“ eða með „púlsum" sem
áður var um getið. Allar dráttarvél-
ar, sem á annað borð ráða við að
snúa mykjudælunni, munu hafa
nægilega afkastamikið vökvakerfi
til að knýja mótorana.
Hleðsla
Hleðslan og útakstur má segja að
geti farið fram með tvennum hætti.
Dæla má beint á geymslustað
áburðarins í tankinn, en afkastageta
niðurfellingatækisins verður þá
fremur lítil, einkum ef langt er á
völl. Ef tækið er í sameign eða rek-
ið af verktaka getur komið til álita
að flytja áburðinn að tækinu með
öðrum flutningatækjum. Það virðist
álitlegt ef flytja þarf áburðinn
lengri leiðir til að ná betri nýtingu á
niðurfellingarbúnaðinum. Einnig ef
fella á niður áburð á uppgræðslu-
svæðum.
Losun - niöurfelling
Við niðurfellingu áburðarins þarf
að gæta þess að sleðamir hvíli af
fullum þunga á jarðveginum, þ.e.
að vökvakerfið beri ekki að nokkru
þunga sleðanna uppi. Ella er hætta
á að hluti áburðarins verði á yfir-
borðinu. Mykjudælan er látin vinna
upp þann þrýsting sem óskað er eft-
ir, en hann getur þó takmarkast
verulega af afli dráttarvélar. Dýpt
niðurfellingarinnar ræðst bæði af
þrýstingnum og þéttleika jarðvegs-
ins. Gerðar voru athuganir á niður-
fellingardýpt á fremur þéttu mýrar-
túni sem var nokkuð snarrótar-
blandað. Mykjan var vatnsblönduð,
með 5-6% þurrefni. Snið, sem tekin
voru í jarðveginum, sýndu að mykj-
an fór niður á um 3-4 cm dýpt mið-
að við að þrýstingur frá dælu væri
um 5 bör, en notuð var 75 kW (100
hestafla) dráttarvél. Ekið var á 4,7
km hraða og þá var bil milli niður-
fellingastaða um 12 cm og „vasam-
ir“ sem mynduðust voru 7-8 cm
langir (langsnið) og um 2 cm breið-
ir (þversnið). Magn áburðar svarar
þá til um 45 m3/ha. Við niðurfell-
inguna kom fram að ef yfirborðið
er vel slétt fer mestallur áburðurinn
undir yfirborðið. Nái meiðarnir
hins vegar ekki að falla alveg niður
að sverðinum, t.d. ef mikið er um
snarrótarþúfur, fer töluvert magn
áburðarins á yfirborðið. Lauslegar
athuganir sýndu að magn á yfir-
borði gat orðið allt að 30%. Aðeins
var kannað hvemig til tekst með
niðurfellingu á smágrýttum melum.
Engin vandkvæði virtust vera á því,
en greinilegt er að gijótið má ekki
standa sem neinu nemur upp úr yf-
irborðinu.
Afköst
Gerðar voru athuganir á afköst-
um við útakstur á áburði úr
geymslu. Búið var að blanda áburð-
inn vatni með mykjudælu. Þykkt
áburðarins var um 5,2% þurrefni og
áburðinum dælt úr dælubrunni.
Vegalengd á tún var um 1 km og
vinnslubreiddin 6 m. Tankurinn
tekur um 8 m3 eins og áður kom
fram. Eftirfarandi niðurstöður feng-
ust við vinnuathuganir en ætla má
að þær séu nokkuð dæmigerðar (7.
tafla).
í 7. töflu kemur fram að hver ferð
tekur 20 mín. eða að jafngildi um
24 tonna á klst, en það svarar til um
1,25 tonna af þurrefni. Af tölunum
kemur einnig fram að nær helming-
ur tímans fer í akstur, sem að sjálf-
sögðu er breytilegur eftir aðstæð-
um, og niðurfellingin tekur aðeins
um 3,8 mín, eða um 0,5 mín. á
tonn. Nettó afköstin við sjálfa nið-
urfellinguna verða því sem svarar
til um 6,2 tonna af þurrefni á klst.
miðað við áðumefnt þurrefnisinni-
hald. Fyrrgreindar tölur um afköst
breytast vemlega ef vatnsblöndun
er minnkuð, t.d. í 8-9% þurrefni, en
það á ekki að vera tæknilegum
vandkvæðum bundið.
Notkun tækisins - kostir
- annmarkar
Tækið er með föstum stöðufæti
og dráttarlykkju fyrir dráttarkrók á
dráttarvélinni. Hún er því auðveld í
tengingu á krók eða á sveiflubeisli
sem er tengt vökvalyftu dráttarvél-
ar. Hæðarstillingar eru ekki á beisl-
inu, en það virðist ekki koma að
sök við allar algengar gerðir drátt-
arvéla. Þegar fylling tanksins fer
fram þarf einfaldlega að koma hon-
um fyrir undir dælu eða dæla á milli
tanka, t.d. frá haugsugu, ef ekið er
að niðurfellingartækinu vegna fjar-
lægðar frá geymslustað. Þegar
hækka fer í tanknum er ekki
„gægjugler“ til að fylgjast með
hleðslu hans, sem verður að teljast
nokkur ókostur. Fullhlaðinn vegur
tankurinn um 10 tonn en nokkur
hluti af þeim þunga hvílir á dráttar-
1. tafla. Niðurstöður mælinga við útakstur.
Verkþáttur Tími, mín Hlutfall, % mín/m3
Hleðsla Undirbúningur 1,61 7,3 0,20
Fylling 2,57 11,7 0,32
Frágangur 0,84 3,8 0,11
Akstur (2x1000 m) 9,69 44,5 1,21
Dreifing, niðurfelling 3,83 17,5 0,48
Ýmislegt, tafir 3,29 15,2 0,41
Alls 21,83 100,0 2,72
FREYR 7/2000 - 23