Freyr - 01.07.2000, Blaðsíða 24

vélinni. Eftir sem áður verður að
gæta sérstakrar varúðar þegar ekið
er í halla þar sem ekki er hemlakerfi
beintengt dráttarvélinni. Ganga
þarf því sérstaklega úr skugga um
að þungahlutföll á bremsuhjólum
dráttarvélar séu í samræmi við
reglugerðir. Tækið er á belgmiklum
dekkjum m.t.t. þunga á flatarein-
ingu. Á blautum spildum var ekki
hægt að sjá að það sporaði umfram
dráttarvélamar. Við losun nær dæl-
an á mjög skömmum tíma fullum
yfirþrýstingi. Hún er gerð til að
skila allt að 10 loftþyngda þrýst-
ingi. Til þess þarf eftir upplýsing-
um framleiðenda um 90 kW drátt-
arvél, en á minni hraða dælunnar
nægir um 75 kW. Yfirleitt gekk við-
stöðulaust að fella mykjuna niður,
þar sem hnífamir sem hreinsa frá
götunum á niðurfellingarmeiðunum
gátu að jafnaði hreinsað frá þó að
t.d. heyrusl væri í áburðinum. Hníf-
unum er þrýst að götunum með
fjöðrum og gefa því eftir ef of mik-
ið safnast fyrir eða fastir aðskota-
hlutir era á áburðinum. Stíflist göt-
in alveg verður að losa viðkomandi
meið frá og fjarlægja hindrunina,
en einnig fasta hluti sem safnast
kunna fyrir í prófílunum. Hreinsun-
in er að jafnaði ekki vandkvæðum
bundin.
Tilraunir með niður-
fellingu búfjáráburðar
Árleg uppgufun af ammóníaki ár-
ið 1994 í Vestur-Evrópu er talin
hafa verið um 8,4 megatonn (mill-
jón tonn) (Morken 1998). Um 90%
af þessu magni má rekja til fram-
leiðslu á landbúnaðarvörum. Megin
hluti þess stafar frá gripahaldi og
ennfremur að um 50% af uppguf-
uninni verður við dreifingu á bú-
fjáráburði. Einnig er álitið að köfn-
unarefnishluti ammoníaksins geti í
mörgum tilvikum gengið í samband
við NOx sambönd. Það getur leitt
til sýringar í jarðvegi, breytinga á
samsetningu gróðurþekjunnar og
ótímabærum skemmdum á mann-
virkjum. Því er talið að stjómvöld
muni leggja aukna áherslu á að
þróa aðferðir til að draga eftir því
sem kostur er úr þessum áhrifum.
Á undanfömum áratugum hafa
verið gerðar ijölmargar tilraunir
með niðurfellingu búfjáráburðar,
m.a. af framangreindum ástæðum.
Frá sjónarhóli búrekstrarins hafa
menn auk framangreindra atriða
reynt að ná bættri nýtingu köfnun-
arefnis og jafnframt loftun jarð-
vegsins. Einnig hefur verið bent á
að draga megi úr spímn illgresis-
fræja og dreifingu sníkjudýra.
Ókostir, sem einkum hafa verið í
umræðunni fram til þessa, em að
búnaður til niðurfellingar hefur ver-
ið fremur dýr og aflfrekur og nokk-
uð seinvirkur. Ennfremur að hún
hefur valdið tiltölulega mikilli opn-
un á sverðinum og rótarskemmd-
um. Með DGI-tækninni er reynt að
komast hjá umræddum annmörk-
um.
2. tafla. Niðurstöður uppskerumælinga við niður-
fellingu. Hlutfallstölur.
Staður
Meðhöndlun Hvanneyri Árið eftir Vestri-Reynir Uppskerumælt Um haustið Árið eftir
Engin meðhöndlun 100 100 100
Niðurfellt vatn 105 117 104
Yfirbreidd mykja 112 179 116
Niðurfelld mykja, DGI 118 204 129
P-gildi 0,02** 0,01** <0,01***
Dreifingartími 16.9.98 31.7.98 31.7.98
Dags. uppskemmælinga 17.7.99 17.9.98 13.7.98
í eftirfarandi umfjöllun verður
lauslega vitnað í tilraunir af þessum
vettvangi og þá reynt að einskorða
það við samanburð á yfirbreiðslu
og niðurfellingu með uppristun og
á hinn bóginn DGI-tækni. Erlendar
rannsóknir benda til að minnka
megi tap af ammóníaki um 70%
með DGI-tækni (Hol og Huijsmas
1998, eftir Morken 1998). Enn-
fremur að aflþörfin minnki um 50%
og engar teljandi skemmdir verði á
sverðinum. Svipaðar niðurstöður
komu fram við Landbúnaðarhá-
skólann í Noregi (Morken og Saks-
haug 1997), þar sem minnkun á
ammóníakuppgufun var 62% á
fyrstu 5 klukkustundunum með
niðurfellingunni miðað við yfir-
breiðslu og að fnykur við dreifmgu
hvarf nánast alveg. Einnig kemur
fram að við vatnsblöndunina færist
meirihluti áburðarins af ammóníak-
formi yfir á ammóníumform, sem
er aðgengilegra fyrir plöntumar.
Ennfremur kemur fram að uppskera
á túni (grassland) eykst þegar þurr-
efnisinnihald áburðarins minnkar
(Morken og Sakshaug 1998).
Af innlendum tilraunum má
nefna að árið 1978 var á Hvanneyri
lögð út tilraun með niðurfellingu
(uppristun) búfjáráburðar (Ólafur
Guðmundsson og Ríkharð Brynj-
ólfsson 1985). Árangurinn var ein-
göngu mældur í uppskemmagni.
Mesti ábati var af meðhöndluninni
fyrstu árin sem tilraunin stóð og
fjögurra ára meðaltal sýndi um
23% meiri uppskem í samanburði
við yfirbreiðslu árlega. Nokkum
ábata virtist mega rekja eingöngu
til uppristunar (loftunar) jarðvegs-
ins. Lagðar vom út tilraunir með
DGI-tækið meðan það var í prófun
1998-99 bæði á Hvanneyri og á
Vestri-Reynir við Akranes. Helstu
niðurstöður má sjá í 2. töflu.
Tölumar sýna hlutfallslegar upp-
skemtölur þar sem ómeðhöndlað er
=100%. Breytileikinn var alls stað-
ar mikill, m.a. vegna þess að til-
raunalandið var ekki einsleitt. Það
dregur úr áreiðanleika niðurstaðna,
en þær em þó marktækar í öllum
24 - FREYR 7/2000