Freyr - 15.04.2001, Qupperneq 48

stórum búum (með 1.040.000 lítra
framleiðslu), bústjórn taldist meðal
góð á öðru búinu (M), yfir meðal-
lagi á hinu (B). Báðum búunum til-
heyra 94 ha lands, á 54 ha er ræktað
heilsæði af byggi og erturn, af-
gangurinn er vaxinn rýgresi og
smára.(7a/7n 7.).
Munur á framlegð búanna var
tæpar 2 milljónir kr. Betra heilsu-
far á búi B þýddi að það fékk hærra
verð fyrir mjólkina, gæðauppbót,
það náði að fíta kýr fyrir slátrun
(hærra verð), hafði lægri dýra-
læknakostnað og betri fóðurnýt-
ingu. Þetta skýrir mun upp á
1.200.000 kr. Vegna minni kálfa-
dauða og lægra endurnýjunarhlut-
falls náði bú B að selja fleiri kvígur
en bú M, og náði þannig inn tekj-
um upp á 200.000 kr. Fóðurnotk-
un pr. kú er meiri á búi B en þar
sem það þarf færri kýr til að fram-
leiða sama magn, er fóðurkostn-
aður hálfri milljón króna lægri þar
en á búi M.
Kristian Sejersbpl, nemi við
Landbúnaðarháskólann í Kaup-
mannahöfn, greindi frá athugun á
orsökum og afleiðingum
bússtækkunar. I rannsókninni voru
25 kúabú sem juku rekstur sinn á
árunum 1996-1999.
Helstu ástæður stækkunar voru:
1. Að skapa grundvöll til að byggja
nútímalega framleiðsluaðstöðu.
2. Erfitt að fá fólk til vinnu í bása-
fjósum.
3. Skapa grundvöll til að geta ráðið
utanaðkomandi vinnukraft, fá
meiri frítíma fyrir fjölskylduna.
4. Bændumir vildu takast á við ný
viðfangsefni.
5. Næsti bær var (allt í einu) til
sölu.
6. Vannýtt framleiðsluaðstaða í
lausagöngufjósi.
Verulegur munur reyndist vera á
efnahagslegri afkomu þessara 25
búa. Það sem helst skýrði að 5
þeirra náðu mun betri afkomu en
hin 20 var:
1. Mun hærri framlegð á kú, vegna
meiri aukningar í nyt pr. kú
(9000 kg nyt) og ódýrara að-
keypts fóðurs (munur 1,6 kr. pr.
kg mjólkur).
2. Launakostnaður eykst minna hjá
þessum 5 búum en hinum.
3. Mun meiri vinna eigenda hjá
þeim 5 bestu.
4. Minni aukning í öðrum föstum
kostnaði.
Fjárfesting vegna stækkunarinn-
ar var að jafnaði kr. 70 milljónir
(1.100.000 kr. pr. kú sem bætt er
við), fjármögnuð með láni til 30
ára. Ekki er munur milli búanna á
fjármögnunarleiðum. Allir bænd-
urnir voru sammála að nauðsynlegt
væri að hafa yfir nægum vinnuafli
að ráða, á meðan á byggingu fjóss
og stækkun búsins stendur. T.d.
þurftu þeir, sem tóku ekki sjálfir
þátt í framkvæmdunum, að nota 2-
3 tíma daglega til að fylgjast með
framvindu þeirra. Einnig fór tals-
verður tími í að hirða og fóðra
skepnur á fleiri en einum stað, yfir
lengri og skemmri tíma.
Flestir bændurnir réðu fastan
starfsmann í kjölfar stækkunarinnar
til að þeir hefðu betra ráðrúm til að
sinna rekstrinum, bú með 100-125
árskýr hefur að jafnaði einn fastan
starfsmann. Einnig kom það fram
að á þessum búum eru verkefnin
það mikil að einn maður ræður
tæpast við þau, t.d. um helgar. Því
Rannsókná
kálfadauða...
Frh. afbls. 45
erfðaáhrifa, ástæða til að reikna
erfðastuðla og kynbótagildi.
Einnig vekur áhyggjur hvað heima-
nautin koma mikið verr út en
kynbótanautin, því sýnist ástæða til
að draga úr notkun þeirra.
Áhrif skyldleikaræktar eru
greinileg, það er því ljóst að þetta
mun ekki auðvelda ræktun á lokuð-
um erfðahópi, eins og íslenska kúa-
stofnunum. I erlendum stofnum
(t.d. RDM), hefur vandi af þessum
kom fram vilji um frekari stækkun,
til að geta ráðið tvo eða fleiri starfs-
menn.
Nokkuð bar á að upp kæmu sjúk-
dómar meðal dýra sem keypt voru
á búin í kjölfar stækkunarinnar, það
var reynsla bændanna að best væri
að kaupa lífdýr úr sem fæstum
hjörðum. (Tafla 2.).
Ráðleggingar til þeirra er hyggja
að stækkun.
* Fáið ráðleggingar hjá öðrum,
notið ráðunautana!
* Að sátt ríki um áformin innan
fjölskyldunnar.
* Setjið ykkur raunhæf markmið
varðandi fjárhagsáætlanir.
* Látið verktaka annast uppskeru-
störf og önnur störf sem þið
komist ekki sjálflr yfir.
* Verið undirbúnir undir að aðrar
fjárfestingar fylgi í kjölfarið.
* Byggið þannig að uppeldisgripir
komist líka fyrir í nýju fjósi, ef
hið gamla hentar illa eða miðl-
ungi vel.
* Stækkið í áföngum, þannig að
þið farið ekki fram úr sjálfum
ykkur.
* Reynið að koma því þannig fyrir
að sem mest sé til af gripum í
uppeldi, til að "skipta inn á".
* Stækkunin kallar fram nýja
stöðu m.t.t. umfangs hinna dag-
legu starfa.
toga verið leystur með því að fá
nýtt blóð inn í stofninn. Þá er þörf
á að bæta verulega úr ættfærslu
gripa.
Þá sýnist fyllsta ástæða til að
kanna frekar umfang og útbreiðslu
þeirra sjúkdóma, sem vitað er að
eru valdir að fósturláti og kálfa-
dauða.
Heimild
Baldur Helgi Benjamínsson,
2001. Kalvedodelighed i den islandske
kvægpopulation. Omfang og ársager.
9 - point opgave ved Den Kgl. Veterin-
ær- og Landbohpjskole, Institut for
Husdyrbrug og Husdyrsundhed. 25 s.
48 - Fl3€YR 4-5/2001