Freyr - 01.06.2005, Blaðsíða 22

NAUTGRIPIR
Endurmat nautsfeðranna
sem fæddir eru árin
1994, 1995 og 1996
IEftir Jón Viðar
Jónmundsson,
Bændasamtökum
l'slands
Tafla 1. Fjöldi og afdrif dætra einstakra nauta
Fargað vegna
Nafn Númer Fjöldi Lifandi Júgur Ófrjósemi Afurðir Annað
% % % % %
Völsungur 94006 81 40 26 7 10 17
Kaðall 94017 91 41 25 10 8 16
Frískur 94026 73 32 36 11 5 16
Punktur 94032 75 43 33 3 5 16
Seifur 95001 32 41 25 3 13 19
Soldán 95010 64 34 48 2 3 13
Túni 95024 54 44 28 6 4 18
Sproti 95036 32 28 38 6 6 22
Prakkari 96007 55 51 24 5 5 15
Hófur 96027 87 56 30 5 2 7
Fróði 96028 62 72 15 5 0 8
Hvítingur 96032 86 48 24 9 6 13
Tafla 2 Gæðaflokkun kúnna sem eftir standa
Nafn Nr Góðar kýr Hlutfallstölur Meðalkýr Gallakýr
Völsungur 94006 74 13 13
Kaðall 94017 52 22 26
Frískur 94026 64 22 14
Punktur 94032 57 24 19
Seifur 95001 62 38 0
Soldán 95010 45 55 0
Túni 95024 38 42 20
Sproti 95036 33 56 11
Prakkari 96007 54 43 3
Hófur 96027 71 20 9
Fróði 96028 56 38 6
Hvítingur 96032 76 15 9
Um síðustu aldamót var allri
vinnu við dóma á kúm hér á
landi breytt. Meðan búfjár-
ræktarlög sögðu fyrir um
framkvæmd mála voru full-
orðnar kýr um allt land
skoðaðar á fjögurra ára
fresti í hverjum landshluta.
Auk þess fór fram skoðun á
fyrsta kálfs kvígum undan
óreyndum nautum árlega að
nokkru marki. Með búnað-
arlögum færðist fram-
kvæmd ræktunarstarfsins til
fagráða í hverri búgrein. í
nautgriparæktinni var skoð-
unarstarfinu gerbreytt þann-
ig að nú fer fram skoðun á
kúm á fyrsta mjólkurskeiði
um land allt á hverju ári en
skoðun á fullorðnum kúm
hefur verið felld niður. Á
þennan hátt nást til skoðun-
ar velflestar dætur naut-
anna sem eru í afkvæma-
rannsókn á hverjum tíma og
eru á búum með afurða-
skýrsluhald.
Með þessari breyttu fram-
kvæmd við skoðanir gerðist
það um leið að það yfirlit sem
áður fékkst um hvernig kýrnar
þróuðust sem fullorðnar kýr
fékkst ekki lengur. Þess vegna
var ákveðið að fram færi á
hverjum tíma endurskoðun á
dætrum þeirra nauta sem valist
höfðu til frekari notkunar sem
nautsfeður. Það er Ijóst að það
eru fyrst og fremst þessi naut
sem enn er hægt að stýra tals-
vert ræktunarhlutdeild hjá. Þó
hætt sé að nota nautin bíður
hópur sona þeirra vals á Upp-
eldisstöðinni á hverjum tíma,
og það hefur veruleg áhrif
hvernig valið er þar úr einstök-
um bræðrahópum hver rækt-
unaráhrif einstakra nauta
verða.
Þess vegna var frá og með
hópi nautsfeðranna úr nautaár-
gangi 1994 tekið upp að leita
við kvíguskoðun uppi þær kýr
sem undan þessum nautum
höfðu á sínum tíma komið í
kvíguskoðun. Þetta er hliðstæð
framkvæmd og notuð er í þess-
um tilgangi í nálægum löndum.
Hér á eftir verður í stuttu máli
gerð grein fyrir örfáum niður-
stöðum úr þessari endurskoðun
á þessum kúm núna þegar lok-
ið er skoðun á þremur árgöng-
um nauta á árunum 2002 til
2004.
( hverjum af þessum árgangi
nauta sem um ræðir, þ.e. naut-
anna sem fædd voru 1994,
1995 og 1996, höfðu hverju
sinni fjögur naut verið valin til
framhaldsnotkunar sem nauts-
feður.
(töflu 1 er gefið yfirlit um ör-
lög kúnna í einstökum af þess-
um systrahópum. Þær skýringar
þarf að gera við töfluna að fyrir
nautin frá 1994 þá var þetta yf-
irlit bundið við allar dætur
þeirra sem höfðu komið fram í
skýrsluhaldi nautgriparæktarfé-
laganna í framhaldi af fyrstu
notkun þeirra. Breytingar á
framkvæmd skoðunar gerðust
einmitt á þeim tlma, sem þess-
ar kýr voru að koma til fram-
leiðslu, þannig að aðeins komu
um tveir þriðju af þessum kúm
til skoðunar. Fyrir nautin í hin-
um árgöngunum er yfirlitið hins
vegar bundið við dætur naut-
anna sem komu til skoðunar.
Rétt er að minna á það að þeg-
ar þessi naut voru I sæðistöku á
Nautastöðinni voru gerðar til-
raunir með mismunandi þynn-
ingu sæðis sem leiddu til að
sum af nautunum gáfu slakan
sæðingaárangur. Það skýrir lít-
inn fjölda dætra undan Seifi
95001 og Sprota 95036 og
hafði einnig einhver áhrif á
fjölda dætra undan Prakkara
96007.
Annað atriði, sem einnig
verður mjög að hafa í huga
þegar tölurnar í töflu 1 eru
skoðaðar, er að nautin í hverj-
um árgangi koma til notkunar á
22
FREYR 06 2005