Fréttablaðið - 29.09.2012, Side 30

29. september 2012 LAUGARDAGUR30
LÆKNUÐ Lilja Jónasdóttir segist oft hafa verið heppin í viðureign sinni við brjóstakrabbamein og er þakklát fyrir að hafa greinst með krabbamein á meðan æxlið var lítið. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
L
ilja Jónasdóttir hjúkr-
unarfræðingur hefur
unnið á dagdeild blóð-
og krabbameinslækn-
inga Landspítalans frá
haustinu 1995, fyrst við
almenn hjúkrunarstörf og krabba-
meinslyfjagjafir en frá árinu 2007
hefur hún einbeitt sér að slökunar-
meðferð fyrir krabbameinssjúka.
Hún greindist með brjóstakrabba-
mein vorið 2011. „Ég gerði mér
alltaf grein fyrir því að ég gæti
fengið brjóstakrabbamein eins og
aðrir. Og fór reglulega í Leitarstöð-
ina sem ég mæli eindregið með að
konur geri. Það var mjög djúpt
á æxlinu sem ég fékk og ég hefði
seint fundið það sjálf. Þarna gerði
myndatakan gæfumuninn.“
Hætti strax í vinnunni
Lilja segir að þegar hún fékk sím-
talið um að hún væri með brjósta-
krabbamein hafi hana verið farið
að gruna að þannig væri því háttað
hjá henni. „Mér var eiginlega sögð
fréttin í þrennu lagi. Fyrst var ég
kölluð inn til að láta taka stungu-
sýni því myndin sýndi eitthvað
sem gat þó verið krumpa á brjóst-
inu. Svo var ég boðuð aftur í skoð-
un og þá var mig tekið að gruna að
ég væri með brjóstakrabbamein.
Ég var svo í vinnunni þegar ég
fékk tíðindin. Næsti sjúklingur til
mín var einmitt kona með brjósta-
krabbamein og ég stóð mig að því
að vera að bera mig í huganum
saman við hana, hvort mér myndi
líða svipað og henni. Ég sá að þetta
gekk ekki og tók mér frí frá vinnu
strax eftir daginn.“
Lilja segir að flestum sé eðli-
lega mjög brugðið við tíðindi um
krabbamein og fjölskyldan henn-
ar hafi þar ekki verið nein undan-
tekning. Hún hafi sjálf hins vegar
þekkt sjúkdóminn það vel í gegn-
um sitt starf að hún hafi haldið ró
sinni. „Ég vissi að ríflega 90 pró-
sent þeirra sem fá sjúkdóminn eru
enn lifandi eftir fimm ár og mjög
margar þeirra læknast að fullu. Og
ég vissi að æxlið var lítið þannig að
ég var róleg. Svo róleg að ég frest-
aði skurðaðgerðinni aðeins og fór
í fyrirhugaða ferð með vinum til
Ítalíu.“
Þegar heim var komið fór Lilja
í skurðaðgerð og svo tók lyfjameð-
ferð við. „Hún tók ansi mikið á. Eftir
fyrstu tvær lyfjagjafirnar varð ég
mjög veik, ég lækkaði svo mikið í
blóðgildum að ég varð að fara upp
á spítala. Vinnureglur eru þær að
ég varð að fara á bráðamóttökuna
í Fossvogi, þrátt fyrr að legudeild-
ir fyrir krabbameinsveika séu á
sjúkrahúsinu við Hringbraut. Í bæði
skiptin varð ég að vera á bráðamót-
tökunni í sex tíma áður en ég fékk
grænt ljós til að fara með sjúkrabíl
á krabbameinsdeildina við Hring-
braut.“
Oft heppin í ferlinu
Lilja hafði samþykkt að taka þátt í
alþjóðlegri krabbameinsrannsókn
áður en meðferð hennar hófst og
hún segir að það hafi reynst henni
happadrjúgt. „Ég var svo oft hepp-
in í öllu þessu ferli. Til að mynda
að ég skyldi drífa mig á Leitarstöð-
ina þetta vor sem var ansi þéttsetið
hjá mér. Ef ég hefði trassað rann-
sóknina þá hefði getað farið svo
að krabbameinið hefði breiðst út,
ég var nefnilega með illvíga teg-
und af brjóstakrabbameini. Í rann-
sókninni var safnað gögnum um
árangur krabbameinslyfjagjafar af
hefðbundinni lengd og styttri með-
ferðar með sömu lyfjum. Svo var
ég svo heppin að lenda í þeim hópi
í rannsókninni sem hlaut styttri
meðferð en venjan er. Fyrirfram
gat ég ekki vitað að ég myndi lenda
í þeim hópi en ég ákvað að taka þátt
eftir umhugsun, því auðvitað veltir
maður fyrir sér hvort styttri með-
ferð dugi til. Styttri lyfjagjöf þýddi
að henni lauk fyrir jól hjá mér. En
hefði ég fengið hefðbundna meðferð
lyki henni nú í október.“
Þegar lyfjameðferð lauk tók
geislameðferð við. „Ég kveið geisl-
unum dálítið sem sýndi mér að
maður kvíðir því sem maður þekkir
ekki. En þeir fóru síðan betur í mig
en lyfjagjöfin.
Frelsissviptingin erfiðust
Lilja segir að þrátt fyrir að hún
þekkti vel til krabbameins og
krabbameinsmeðferðar í gegnum
sitt starf sitt hafi hún öðlast nýja
sýn á upplifun sjúklinga. „Ég hafði
auðvitað heyrt margar sögur, enda
alltaf með fólk í einstaklingsmeð-
ferð. Það er samt allt annar hand-
leggur að ganga sjálfur í gegn um
meðferð. Það sem reyndist mér erf-
iðast fyrir utan verkina og veikind-
in sem fylgdu lyfjameðferðinni var
þessi frelsissvipting sem fylgir því
að geta ekki treyst líkama sínum.
Ég vissi aldrei hvernig heilsan yrði
þannig að ég gat aldrei sagt til um
hvort ég gæti mætt einhvers stað-
ar. Svo fannst mér erfið upplif-
un að þurfa að vera í lyfjagjöfinni
með mörgum í einu, þurfa að heyra
sjúkrasögur annarra. Einn til tveir
í herbergi væri kappnóg.“
Lilja greip til ýmissa ráða til
að létta sér lífið á meðan á erfiðri
lyfjagjöf stóð, sem hún deilir fús-
lega með lesendum Fréttablaðsins.
„Ég horfði á eina skemmtilega bíó-
mynd á dag. Það létti mér lífið til
muna. Við hjónin sátum þá saman
síðdegis eða á kvöldin og horfðum
saman á myndina. Samstarfskona
dóttur minnar sendi mér fulla tösku
af DVD-myndum og svo aðra þegar
ég var búin að horfa á þær allar.
Svo fór ég í gönguferð á hverjum
degi, fór alltaf eitthvað út þó stutt
væri. Hreyfingin hjálpaði mér mjög
mikið. Ég fór líka í leikfimi tvisvar í
viku, hópþjálfun fyrir krabbameins-
veika á Landspítalanum. Þessi þjálf-
un hjálpaði mér einnig mjög mikið.
Svo slakaði ég á þrisvar á dag.“
Lilja lærði á sínum tíma dáleiðslu
í lækningarskyni og hefur beitt slök-
un og dáleiðslu á krabbameinsveika.
„Hún reynist mikið hjálpartæki til
dæmis gegn áunninni ógleði. Ógleði
sem sumir sjúklingar finna fyrir á
leiðinni í lyfjameðferð, vegna þess
að krabbameinslyfin hafa vald-
ið þeim ógleði. Slökun er líka góð
leið til að fást við kvíða. Mér fannst
mjög gott að slaka á þrisvar á dag.
En hugurinn var of órólegur til þess
að ég gæti gert það hjálparlaust
þannig að ég notaði geisladisk sem
ég gaf út fyrir nokkrum árum og
þannig náði ég að slaka á með því
að hlusta á mína eigin handleiðslu.“
Hvítt hár fyrir brúnt
Lilja segir fjölskylduna hafa stað-
ið þétt við hlið hennar í veikind-
unum. „Maðurinn minn, Stefán
Halldórsson, kom með mér í allar
lyfjameðferðirnar sem var líka
gott fyrir hann. Þá gat hann spurt
sinna spurninga og þurfti ekki að
óttast að ég væri að matreiða sann-
leikann fyrir hann. Svo var ómetan-
legur stuðningur í því fyrir mig að
hafa Sólveigu dóttur mína með mér
þegar ég á lá inni vegna veikinda,
hún var til dæmis minn talsmaður
þegar ég var of veik til að standa í
því að koma því til skila að ég væri
með mjólkuróþol, en það var alltaf
verið að gefa mér mjólkurmat. Vin-
irnir voru líka í miklu sambandi
og sjúkdómurinn var aldrei neitt
feimnismál, enda varð ég ekkert
vör við aumingjasvip eða vorkunn
sem betur fer.“
Lilja og eiginmaður hennar eiga
reyndar þrjár dætur, Ásta Björg
er búsett í Danmörku og Hildur
Kristín var í Japan síðasta vetur.
„Ég ákvað að ég skyldi heimsækja
hana þegar geislameðferðinni lyki
sem var mikil hvatning í þjálfun-
inni. Og það stóð heima, við fórum
út í mars.“
Lilja er nú aftur komin út til fyrri
starfa, sjálfri sér lík þó að brúna
hárið sé orðið hvítt. „Ég vissi ekki
að ég væri komin með svona fal-
lega hvítt hár. Ég litaði það reyndar
áður en svona óx það eftir hármiss-
inn sem fylgdi lyfjagjöfinni,“ segir
hún og brosir.
Krabbameinið ekkert feimnismál
Lilja Jónasdóttir var stödd í vinnu sinni í fyrravor þegar hún fékk símtal frá lækni sem greindi henni frá því að hún væri með
brjóstakrabbamein. Hún sagði Sigríði Björgu Tómasdóttur að það hefði reynst mikið happ að greinast snemma.
Bleika slaufan, fjáröflunar- og árvekniátak
Krabbameinsfélags Íslands í baráttunni gegn
krabbameinum hjá konum, hefst formlega á
mánudag og er það í þrettánda sinn sem átakinu
er hrundið úr vör. Fyrsta slaufan var afhent í
gær og jafnframt kynnt hver hannaði slaufuna
sem að þessu sinni er hönnuð af skartgripaverk-
stæðinu SIGN í Hafnarfirði. Hönnun slaufunnar byggir
á tveimur blómum sem sveigjast hvort um annað og
eru táknmyndir kvenna. Á bakhlið slaufunnar eru fjögurra
blaða smárar en samkvæmt þjóðtrú eru þeir gæfumerki.
Slaufan, sem seld er víða um land, kostar 1.500 krónur og
er einnig fáanleg sem silfurnæla og silfurhálsmen. Krabba-
meinsfélagið hefur sett sér það markmið að selja fimmtíu
þúsund slaufur fram til 15. október þegar slaufu-
sölunni lýkur.
Fyrsta slaufan var að þessu sinni afhent biskupi
Íslands, frú Agnesi M. Sigurðardóttur, en hún
tók við slaufunni úr hendi einnar af sex
hvunndagshetjum sem tóku við bleiku
slaufunni í fyrra úr hendi frú Vigdísar Finn-
bogadóttur, fyrrverandi forseta Íslands.
BLEIK SLAUFA Í BARÁTTUSKYNI
Það sem reyndist mér erfiðast fyrir utan verkina og veik-
indin sem fylgdu lyfjameðferðinni var þessi frelsissvipting
sem fylgir því að gera ekki treyst líkama sínum.