Fréttatíminn - 18.11.2011, Blaðsíða 14

B
iskupskosningar verða
næsta vor og nýr bisk-
up tekur væntanlega
við af Karli Sigur-
björnssyni í júní næst-
komandi. Þegar Karl tilkynnti á
kirkjuþingi nýverið að hann hygð-
ist láta af embætti eftir þjónustu í
hálft fimmtánda ár kom fram að svo-
kallað biskupsmál hefði verið sárs-
aukafullt og átakamikið í kirkjunni.
Í viðtali viðurkenndi Karl að mál for-
verans, Ólafs Skúlasonar, hefði átt
þátt í ákvörðuninni um að hætta.
Til þessa ástands og þeirra áfalla
sem þjóðkirkjan hefur orðið fyrir
verður væntanlega litið þegar geng-
ið verður til biskupskosninga.
En hver er líklegastur til að taka
við embættinu? Nokkrir eru líklegri
en aðrir til að gefa kost á sér. Um
biskup gilda sömu reglur og aðra
embættismenn, þeir eru skipaðir
til fimm ára en skipunartími fram-
lengist sé embættið ekki auglýst.
Kjörgengir til biskupsembættis
eru prestar þjóðkirkjunnar og guð-
fræðingar sem hafa full réttindi til
að taka prestvígslu.
Vígslubiskupar
Þegar horft er til þeirra sem til
greina koma sem arftakar Karls
Sigurbjörnssonar koma vígslubisk-
upar upp í hugann. Bæði Ólafur
Skúlason og Pétur Sigurgeirsson
voru vígslubiskupar þegar þeir voru
kjörnir í embætti biskups. Ólafur í
Skálholti 1983-1989 og Pétur á Hól-
um 1969-1981.
Jón Aðalsteinn Baldvinsson er
vígslubiskup á Hólum og hefur
gegnt embætti frá 2003. Kristján
Valur Ingólfsson er vígslubiskup í
Skálholti og hefur gegnt embætti
frá liðnu sumri. Hafa ber í huga að
þeir eru á svipuðu reki eða jafnvel
eldri en fráfarandi biskup. Karl
biskup er fæddur árið 1947, sama
ár og Kristján Valur en Jón Aðal-
steinn er ári eldri, fæddur árið 1946.
Á næsta ári verða vígslubiskuparn-
ir því 65 og 66 ára gamlir. Mjög er
kallað eftir endurnýjun innan þjóð-
kirkjunnar en hvort aldur vígslu-
biskupanna vinnur gegn þeim skal
ósagt látið. Því má ekki gleyma að
þeir njóta trausts, sem fram kom í
kjöri þeirra – og það alveg nýlega
þegar litið er til Kristjáns Vals en
augu presta virðast beinast nokkuð
að honum.
Þess má geta að Jón Aðalsteinn
og Kristján Valur sóttust báðir eft-
ir kjöri til vígslubiskupsembættis
Hólastiftis á sínum tíma. Enginn
fékk meirihluta í fyrri umferð en
Kristján Valur fékk flest atkvæði.
Af 63 atkvæðum fékk hann 27 en
Jón Aðalsteinn 18. Í seinni umferð
fengu þeir hins vegar jafn mörg at-
kvæði. Það kom því í hlut þáverandi
kirkjumálaráðherra, Sólveigar Pét-
ursdóttur, að veita embættið. Jón
Aðalsteinn varð fyrir valinu.
„Trúverðugleiki vinnst með því
að kjósa konu“
Hið nýliðna vígslubiskupskjör í
Skálholti getur gefið vísbendingar
um hugsanleg biskupsefni. Í fyrri
umferð þeirra fékk Sigrún Óskars-
dóttir, prestur í Árbæjarkirkju, flest
atkvæði eða 39. Jöfn í öðru og þriðja
sæti voru Kristján Valur Ingólfsson
og Agnes M. Sigurðardóttir, pró-
fastur í Vestfjarðaprófastsdæmi
með 37 atkvæði. Skammt undan var
Jón Dalbú Hróbjartsson, prófastur í
Reykjavíkurkjördæmi vestra, með
33 atkvæði. Það þurfti því að varpa
hlutkesti til þess að skera úr um
það hvort Kristján Valur eða Agnes
kepptu við Sigrúnu um vígslubisk-
upsembættið. Kristján Valur varð
ofan á og hafði síðan betur í barátt-
unni við Sigrúnu í annarri umferð.
Engu að síður hlýtur nafn Sigrún-
ar að bera á góma þegar kemur að
biskupskjörinu og sama gildir um
Agnesi. Kona hefur aldrei gegnt
biskupsembætti og raunar eru ekki
nema örfáir áratugir síðan kona var
fyrst vígð til prestsembættis. Af
jafnréttisástæðum og ekki síst að
með tilliti til þess ástands sem ríkt
hefur innan þjóðkirkjunnar kölluðu
margir eftir því að kona yrði fyrir
valinu sem vígslubiskup í Skálholti.
Hið sama kemur líklega upp þegar
menn líta til komandi biskupskosn-
inga.
Hjalti Hugason, guðfræðideild-
arprófessor – sem sumir hafa horft
til sem biskupsefnis – sagði þannig
í grein í aðdraganda vígslubiskups-
kosningnna í Skálholti: „Það gefur
auga leið að aukinn trúverðugleiki
vinnst með því að kjósa konu til að
gegna biskupsembætti með þeim
tveimur körlum sem fyrir eru. Með
tveimur miðaldra einstaklingum
vinnst aukin breidd með því að
kjósa svo unga konu sem kostur er.
Sé horft til þeirra sem fyrir eru er
viðamikil stjórnunarreynsla ekki
það sem helst skortir. Mikilvægara
er að sú sem valin verður búi að fjöl-
þættri reynslu af kirkjustarfi innan
lands og utan sem og á samkirkju-
legum vettvangi. Þá skiptir sköpum
að konan sem valin verður hafi tekið
þátt í þeirri fjölþættu samfélagsum-
ræðu sem kirkjan verður að taka
vaxandi þátt í á komandi árum.
Öðlist þjóðkirkjan ekki sterkari
rödd á því sviði alveg á næstunni er
hætt við að hún einangrist til fram-
búðar. Loks er mikilvægt að hún búi
að reynslu af teymisvinnu ef takast
á að þróa biskupsembættið í þá átt
sem rætt var um hér að framan.“
Sigrún Óskarsdóttir er fædd árið
1965 og verður því 47 ára á næsta
ári, heldur yngri en þegar Karl Sig-
urbjörnsson var kjörinn biskup en
hann var 51 árs, en hún er á svip-
uðum aldri og þegar Sigurbjörn
Einarsson, faðir Karls, var kjörinn
biskup árið 1959. Þá var hann 48
ára. Sigrún var vígð árið 1991 sem
aðstoðarprestur í Laugarnespresta-
kalli. Hún þjónaði sem sjúkrahús-
prestur á Landspítalanum, var
framkvæmdastjóri Æskulýðssam-
bands þjóðkirkjunnar í Reykjavík-
urprófastsdæmi, prestur í norsku
kirkjunni og prestur íslenska safn-
aðarins í Noregi en nú prestur í Ár-
bæjarkirkju.
Agnes M. Sigurðardóttir er fædd
árið 1954 og verður því 58 ára á
næsta ári, nær Ólafi Skúlasyni og
Pétri Sigurgeirssyni í aldri þegar
þeir tóku við biskupsembætti, 60
og 62 ára gamlir. Hún vígðist sem
æskulýðsprestur þjóðkirkjunnar
árið 1981 og var síðan sóknarprest-
ur á Hvanneyri en hefur lengst af
verið sóknarprestur á Bolungar-
vík og prófastur Vestfjarðaprófasts-
dæmis.
Prófastar
Prófastar eru tengiliðir biskups og
presta. Meðal þeirra eru því hugs-
anleg biskupsefni hverju sinni.
Prófastsdæmum hefur fækkað en
þriðjungur prófasta eru konur, auk
Agnesar, prófasts í Vestfjarðapró-
fastsdæmi þær Dalla Þórðardótt-
ir í Húnavatns- og Skagafjarðar-
prófastsdæmi og sóknarprestur í
Miklabæjarprestakalli og Halldóra
J. Þorvarðardóttir, sóknarprestur á
Fellsmúla og prófastur í Suðurpró-
fastsdæmi. Dalla sóttist eftir því að
verða vígslubiskup á Hólum en varð
í þriðja sæti í fyrri umferð á eftir nú-
verandi vígslubiskupum, Jóni Aðal-
steini og Kristjáni Val. Halldóra er
systir Ólínu þingmanns og komst í
fréttir þegar hún messaði við þing-
setningu í haust og fékk egg í höf-
uðið.
Aðrir prófastar eru Birgir Ás-
geirsson í Reykjavíkurprófasts-
dæmi vestra, sóknarprestur í
Hallgímskirkju, Gísli Jónasson í
Reykjavíkurprófastsdæmi eystra,
sóknarprestur í Breiðholtspresta-
kalli, sonur Jónasar Gíslasonar
sem var vígslubiskup í Skálholti
frá 1989 til 1994, milli Ólafs Skúla-
sonar og Sigurðar Sigurðarson-
ar, Gunnar Kristjánsson í Kjalar-
nesprófastsdæmi, sóknarprestur á
Reynivöllum í Kjós, Þorbjörn Hlyn-
ur Árnason í Vesturlandsprófasts-
dæmi, sóknarprestur í Borgarnesi,
Jón Ármann Gíslason í Eyjafjarðar-
og Þingeyjarprófastsdæmi og sókn-
arprestur á Skinnastað og Davíð
Baldursson í Austurlandsprófast-
dæmi, sóknarprestur í Eskifjarðar-
prestakalli.
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
Nýr biskup tekur við af Karli Sigurbjörnssyni á næsta ári. Karl
hefur verið biskup á stormasömum tíma. Karlahefð er sterk
innan þjóðkirkjunnar en kona þykir koma til greina sem biskup
í fyrsta sinn. Jónas Haraldsson velti því fyrir sér hver gæti orðið
næsti biskup.
Barist um biskupinn
www.omnis.is444-9900
Nú getur þú borið saman epli
og appelsínur á einum stað.
- Við þekkjum tölvur
REYKJAVÍK Ármúli 11
REYKJANESBÆR AKRANES BORGARNES
Af viðtölum við presta má
ráða að Kristján Valur þyki
liggja einna beinast við sem
næsti biskup en ef til kæmi
sæti hann sennilega aðeins
fyrsta skipunartímabilið, það
er fimm ár, „maður sem ber
embættið,“ eins og fram kom
hjá viðmælanda. Það sem helst
þykir mæla gegn kjöri hans er
hve nýlega hann var kjörinn
vígslubiskup.
Agnes M. Sigurðardóttir
prófastur er sömuleiðis sögð
„kona með vigt og á réttum
aldri.“ Spurning sé hins vegar
hvort sá tími sé upp runninn
að kona nái æðstu metorðum
innan þjóðkirkjunnar. Það
mat kom fram að Sigrún
Óskarsdóttir væri fremur
vígslubiskupsefni en
biskupsefni, að svo stöddu. Efi
kom fram hjá viðmælendum
um að Dalla Þórðardóttir hefði
metnað í biskupsembættið
þótt hún hefði reynt fyrir sér í
Hólavígslubiskupskjöri á sínum
tíma.
Af „yngri“ prestum var
Sigríður Guðmarsdóttir,
sóknarprestur í
Grafarholtsprestakalli, helst
nefnd, auk Sigrúnar, en þær
verða 47 ára á næsta ári.
Hún er með m.phil-gráðu í
heimspeki 2003 frá Drew
University og doktorsgráðu
frá sama skóla 2007 en er
umdeild. Hún stóð framarlega
í flokki þeirra sem kröfðust
afsagnar Karls biskups.
Þjóðkirkjan var dæmdi til að
greiða Sigríði bætur en talið
var að jafnréttislög hefðu
verið brotin þegar skipað var
í embætti sendiráðsprests
í Lundúnum, sem hún sótti
um en fékk ekki. Af öðrum
konum sem til greina þykja
koma má nefna Arnfríði
Guðmundsdóttur. „Hún er
góður kostur,“ sagði einn
fulltrúi prestastéttarinnar.
Arnfríður, sem er fimmtug,
lauk embættispróf í guðfræði
frá Háskóla Íslands 1986,
prestur frá 1987 og er með
doktorspróf í guðfræði frá The
Lutheran School of Theology
at Chicago frá árinu 1996. Hún
var kennari við guðfræði- og
trúarbragðafræðideild HÍ frá
hausti 1996 og prófessor frá
2008 með stjórnunarreynsla
frá HÍ og innan þjóðkirkjunnar.
Þekktust er Arnfríður fyrir það
að ná kjöri til stjórnlagaþings
og síðar setu í stjórnlagaráði.
Ónefndur er Sigurður
Árni Þórðarson, prestur
í Neskirkju. Hann þykir
frambærilegur að mati
presta og telja sumir hann
ganga næst þeim Kristjáni
Val og Agnesi þegar horft er
til næsta biskups. Hann er
tæplega 58 ára, guðfræðingur
og með doktorsgráðu
frá Vanderbiltháskóla í
Bandaríkjunum. Sigurður
Árni hefur meðal annars
starfað sem prestur í
Vestur-Skaftafellssýslu
og Suður-Þingeyjarsýslu,
verið rektor Skálholtsskóla,
fræðslustjóri þjóðgarðsins á
Þingvöllum og verkefnisstjóri á
Biskupsstofu. Hann hefur verið
Neskirkjuprestur frá árinu
2004. -jh
Augun beinast helst að þremur
Agnes M. Sigurðardóttir, prófastur Vestfjarðaprófastsdæmis, óskar Kristjáni Val Ingólfssyni til hamingju þegar hann vígður í
embætti vígslubiskups í Skálholti. Þau þykja bæði koma til greina sem arftakar Karls Sigurbjörnssonar. Ljósmynd Steinunn Arnþrúður
Björnsdóttir.
14 fréttaskýring Helgin 18.-20. nóvember 2011