Dagfari - 01.11.2006, Side 9

mönnum. Hinn 24. maí voru gefin út
bráðabirgðalög um lagagildi vamarsamningsins
af handhöfum forsetavalds. í athugasemdum
með þessum lögum stendur m.a.: „Ríkisstjómin
hefur talið sjálfsagt að leita samþykkis þing
manna lýðræðisflokkanna þriggja um
samningsgerðina. Hins vegar hefur ríkisstjómin
ekki talið rétt að hafa samráð við þingmenn
Sameiningarflokks alþýðu - Sósíalistajlokksins
um öryggismál Islands. “
Vamarsamningurinn var afgreiddur sem lög frá
Alþingi sex mánuðum síðar, 11. desember.
1953, mars:
Þjóðvamarflokkurinn stofnaður í Reykjavík.
Hann tók þátt í næstu þingkosningum og hlaut
6% atkvæða og tvo menn kjöma.
Andspymuhreyfing gegn her í landi stofnuð. í
forsvari fyrir þau samtök var Gunnar M.
Magnúss.
1954:
Fyrirtækið íslenskir aðalverktakar fær einokun
á framkvæmdum Jyrir herinn. Það fyrirtæki var
að hálfu í eigu Sameinaðra verktaka, sem
stjómað var af kunnum sjálfstæðismönnum, en
Reginn, fyrirtæki í eigu Sambands íslenskra
samvinnufélaga, átti 25% í aðalverktökum.
Ríkið átti svo 25%. Var ætlunin meðal annars
„að fyrirbyggja óeðlilega og hvimleiða innbyrðis
keppni íslendinga um framkvæmdimar“.
1955:
Upplýsingastojhun Bandaríkjanna gerir
skoðanakönnun um viðhorf íslendinga til
vamarsamningsins sumarið 1955 og voru þá
28% þjóðarinnar hlynnt honum en 48% andvíg.
Ef aðeins er litið til þeirra sem tóku afstöðu eða
veittu ekki „skilyrt svar" eru 64% tslendinga
andvíg vem hersins á íslands. Skoðanakönnun
þessi birtist hvergi opinberlega fyrr en Valur
Ingimundarson segirfrá henni í bók sem kom
út árið 1996.
1956, mars:
Þingsályktunartillaga um brottför samþykkt á
Alþingi með 31 atkvæði gegn 18.
júlí:
Mynduð ríkisstjórn Framsóknarflokks,
Alþýðuflokks og Alþýðubandalags þar sem upp
sögn vamarsamnings er í stjómarsáttmála.
Hún kom aldrei til framkvæmda.
1959:
Fullyrt er í Þjóðviljanum, ejtir bandarískum
dagblöðum, að ríkisstjóm íslands hafi beðið
sérstaklega um að svartir hermenn yrðu ekki
sendir til íslands. Þessu er neitað af sendirráðs-
ritara íslands í Washington og borið til baka í
Morgunblaðinu og Alþýðublaðinu. Síðar kemur
í Ijós að Bjami Benediktsson hafði farið sérstak-
lega fram á þetta árið 1951.
1960, júní:
Fyrsta mótmælaganga herstöðvaandstæðinga
frá Keflavík til Reykjavíkur. Fyrírmyndin er m.a.
sótt til Bretlands þar sem haldnar höfðu veríð
fjölmennar göngur frá Aldermaston til Lundúna
til að mótmæla kjamorkuvopnum.
september:
Samtök hernámsandstæðinga stofnuð á fundi á
Þingvöllum.
1961, mars:
Ríkisstjóm Sjálfstæðisjlokks og Alþýðujlokks
skrifar undir samkomulag við Bretland þar sem
viðurkenning Bretlands á 12 mílna landhelgi
fæst gegn því að bresk skip fái að veiða innan
landhelginnar í þrjú ár og íslendingar
skuldbindi sig til að færa ekki frekar út
landhelgina einhliða. í kjölfarið fer
dómsmálaráðherra fram á að sími Samtaka
hemámsandstæðinga verði hleraður.
1962:
Bandarísk leyniskjöl, sem síðar verða opinber,
segja frá því að stofnuð hafi á íslandi verið
vopnuð sveit ungra manna sem hafi það
hlutverk að „berjast gegn kommúnistum“.
júní:
Samtök hemámsandstæðinga standa fyrír
göngu úr Hvalfirði í Reykjavík þar sem talið var
að Bandaríkjaher hefði í hyggju að reisa þar
flotastöð fyrir kjamorkukajbáta sína.
1964:
Bandaríkin hefja bein afskipti af borgarastyrjöld
í Víetnam í kjölfar „árása“ á herskip þeirra í
Tonkinflóa, sem reynist síðar vera sviðsetning.
Á ámm Víetnamstríðsins fer andstaða við
bandarískar herstöðvar vaxandi víða um lönd.
1968, júní:
Ráðherrafundur Atlantshafsbandalagsins
haldinn í Reykjavík. Meðal þátttakenda er
utanríkisráðherra Grikklands en þar var
nýkomin til valda herforingjastjóm sem stóð
fyrir morðum og pyntingum á
stjómarandstæðingum. Meðal mótmælenda
gegn fundinum vom grískir andófsmenn sem
nefndir em „erlendir óeirðarseggir“ í hlemnar-
beiðni dómsmálaráðherra.
1971, júlí:
Mynduð ríkisstjóm Framsóknarjlokks,
Alþýðubandalags og Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna þar sem uppsögn
varnarsamnings er í stjómarsáttmála. Hún kom
aldrei til framkvæmda.
1972, maí:
Samtök herstöðvaandstæðinga stojhuð, en
starfsemi Samtaka hemámsandstæðinga hafði
þá legið niðri um nokkurt skeið.
Dagfari • nóvember 2006 9