Bændablaðið - 31.10.2013, Blaðsíða 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 31. október 2013
Verð á spennuhærri jarðstrengjum
hefur lækkað um allt að fimmtung
frá þeim viðmiðum sem Landsnet
hefur stuðst við samkvæmt endur-
skoðuðu kostnaðarmati fyrirtækis-
ins í ljósi nýjustu upplýsinga frá
þeim löndum sem standa fremst í
heiminum í lagningu jarðstrengja.
Eftir sem áður eru jarðstrengir enn
dýrari kostur en loftlínur á hærri
spennustigum.
„Við leggjum mikla áherslu á að
fylgjast vel með þessum málum því
talsvert er um strenglagnir á okkar
vegum á lægri spennustigum og við
sérstakar aðstæður kemur einnig
til greina að leggja strengi á hærri
spennu á styttri köflum, t.d. ef um
er að ræða einstæðar umhverfisað-
stæður eða þétta íbúðabyggð,“ segir
Guðmundur Ingi Ásmundsson,
aðstoðarforstjóri Landsnets.
Það sé því hagur Landsnets að
verð á strengjum fer lækkandi segir
Guðmundur Ingi en áréttar jafnframt
að lögbundið hlutverk fyrirtækisins
er að byggja meginflutningskerfi raf-
orku á sem hagkvæmastan hátt með
hagsmuni neytenda að leiðarljósi.
Stefnan er að byggja fáar línur með
mikla flutningsgetu sem auki bæði
rekstraröryggi kerfisins og dragi
úr sjónrænum áhrifum með því að
fækka þeim svæðum þar sem leggja
þurfi línur.
Umtalsverður verðmundur á
strengjum og loftlínum
„Miðað við kostnað og tækni hingað
til hefur ekki verið raunhæft að að
leggja afkastamestu línurnar í jörð
hérlendis, nema í mjög takmörkuðum
mæli, en nýjustu upplýsingar okkar
leiða í ljós um 20% kostnaðarlækkun
á jarðstrengjum frá þeim kostnaðar-
viðmiðum sem við höfum stuðst við
til þessa,“ segir Guðmundur Ingi.
Samkvæmt endurskoðuðu
kostnaðarmati Landsnets, byggðu á
nýjustu upplýsingum frá helstu fram-
leiðendum jarðstrengja og leiðandi
flutningsfyrirtækjum, megi ætla að
jarðstrengur með 380 MVA flutn-
ingsgetu við 65°C kosti um 180
milljónir króna hver km, samanborið
við um 220 milljónir króna í fyrri
kostnaðaráætlunum fyrirtækisins.
Munurinn er um 20%.
Þrátt fyrir þessa lækkun eru jarð-
strengir þó enn mun dýrari kostur
en loftlínur á hærri spennustigum
bætir Guðmundur við því samkvæmt
útreikningum Landsnets kostar hver
km af loftlínu, með 470 MVA flutn-
ingsgetu, um 66 milljónir króna.
Ekki sambærilegar aðstæður
Vegna umfjöllunar um reynslu
Frakka af lagningu jarðstrengja
segir aðstoðarforstjóri Landsnets
að forsendur skipti öllu þegar verið
er að tala um líftíma framkvæmda.
Alveg hafi verið horft framhjá því
að aðstæður hérlendis eru allt aðrar
en í Frakklandi.
„Þannig er t.d. orkuverð í
Frakkalandi mun hærra og þar með
einnig kostnaður vegna innkaupa á
orku til að mæta töpum í flutnings-
kerfinu. Ólíklegt er að orkuverð
á Íslandi verði jafn hátt í fram-
tíðinni og í Evrópu. Kostnaður við
að byggja loftlínur er einnig mun
hærri í Frakklandi, eða 76 milljónir
á km fyrir 470 MVA línu en 66 millj-
ónir hér. Þá þurfa flutningsfyrirtæki í
Frakklandi að inna af hendi sérstakar
greiðslur til sveitarfélaga vegna
loftlína en ekki vegna jarðstrengja
og lætur nærri að þessi kostnaður
nemi um 15% af líftímakostnaði
loftlínanna - sem fyrir vikið eru
dýrari í Frakklandi en á Íslandi,“
segir Guðmundur Ingi.
Samanburður á kostnaðarfor-
sendum franska flutningsfyrir-
tækisins RTE og Landsnets leiðir í
ljós að framkvæmdakostnaður við
jarðstrengi er svipaður í Frakklandi
og á Íslandi en hins vegar eru strengir
þó heldur dýrari á Íslandi.
„Það skýrist að hluta til af 15%
vörugjaldi sem lagt er á strengi hér-
lendis en slíkt gjald er ekki innheimt
í Frakklandi,“ segir Guðmundur
Ingi. Einnig hafi það sitt að segja
í kostnaðarsamanburði Landsnets
við strenginn sem RTE er að leggja
í Suður-Frakklandi að þar séu ekki
gerðar ýtrustu kröfur um flutn-
ingsöryggi. Hitni strengurinn að
hættumörkum vegna orkuflutnings
megi takmarka flutning um hann og
þar af leiðandi sé hægt að nota ódýari
streng en ella.
Aðspurður segir aðstoðarforstjóri
Landsnets að nýju kostnaðartölurnar
verði að sjálfsögðu hafðar til hlið-
sjónar við framtíðaruppbyggingu
raforkuflutningskerfisins en tafir
hafa orðið á framkvæmdum víða um
land, m.a. vegna krafna um lagningu
jarðstrengja frekar en loftlína.
Hillir vonandi undir
stefnumótun stjórnvalda
„Við hjá Landsneti höfum barist
lengi fyrir því að stjórnvöld móti
opinbera stefnu um lagningu jarð-
strengja og það er því fagnaðarefni
að iðnaðarráðherra hefur nú lagt
fram skýrslu jarðstrengjanefndar
til afgreiðslu á yfirstandandi þingi.
Vonandi fer nú að skapast sátt um
þessi mál,“ segir Guðmundur Ingi
og áréttar að mikið sé í húfi.
„Nýleg skýrsla sem unnin var
fyrir okkur bendir til umtalsverðs
ávinnings fyrir þjóðfélagið ef ráðist
verður í að byggja upp raforku-
flutningskerfið – eða sem nemur á
bilinu 2,7 til 10 milljörðum króna á
ári. Verði hins vegar ekkert gert er
það mat skýrsluhöfunda að það muni
hafa ýmsa erfiðleika í för með sér
fyrir raforkunotendur, þ.á.m. tíðara
rafmagnsleysi hjá notendum, aukna
byggðaröskun vegna takmarkaðs
aðgengis að raforku utan stærstu þétt-
býlissvæðanna og hækkun raforku-
verðs vegna flutningstakmarkana
sem jafnframt torveldi samkeppni.“
Landsnet endurmetur kostnaðartölur vegna jarðstrengja:
Um 20% lækkun en jarðstrengir eru
áfram dýrari kostur en loftlínur
Ég, eins og margir aðrir, hef
í gegnum tíðina haft mikið
dálæti á sjónvarpsþáttunum um
Simpsons-fjölskylduna. Af öllum
persónum þáttanna held ég mest
upp á Lísu. Hvers vegna? Jú,
vegna þess að þrátt fyrir að hún
sé óumdeilanlega greindasti og
mest frambærilegi fjölskyldu-
meðlimurinn og þrátt fyrir að
ég sé að miklu leyti sammála
skoðunum hennar er hún
stundum svo mislukkuð út gáfa
af hinum upplýsta þjóðfélags-
þegn að það er sorg lega fyndið.
Lísa hefur í gegnum árin tekið
ýmsar ákvarðanir sem sýna þetta
svart á hvítu. Hún snerist til búdd-
isma, hún varð grænmetisæta og
hún er friðarsinni. Hún er dýra-
verndunarsinni og umhverfis-
verndarsinni, hún er femínisti og
stuðningsmaður réttinda samkyn-
hneigðra. Allt eru þetta málefni sem
ég er Lísu hjartanlega sammála um
(nema búddisminn og grænmetis-
fæðið).
Hins vegar er heimur Lísu oft
alveg dásamlega svart-hvítur. Til að
mynda telur hún sig oftast vita betur
en aðrir og æðir af stað í herferðir
vegna skoðana sinna, sem síðan
reynast byggðar á sandi. Dæmi
um þetta er heilög reiði hennar
vegna þess að hún fái ekki að vera
með í fótboltaliði skólans síns
vegna þess að hún sé stelpa. Þegar
henni er bent á að fótboltaliðið sé
blandað og fjöldi stelpna spili með
því bakkar hún út með því að segja
að henni leiðist fótbolti hvort eð er.
Hún ákveður hins vegar í staðinn að
lýsa andstyggð sinni á að boltinn
sem spilað er með sé úr svínsleðri.
Þá er hún upplýst um að boltinn
sé úr gerviefnum og hagnaður
af sölu hans renni til Amnesty
International.
Minnisstæðast er mér þó
þegar Lísa ræktar erfðabreyttan
risatómat og er sannfærð um að
hér sé komin lausn til að útrýma
hungri í heiminum. Lísa sér fyrir
sér að heil fjölskylda í þróunarlandi
geti snætt tómatinn í kvöldverð
og allir verði saddir og sælir. Það
er dásamleg þversögn í því að
umhverfisverndarsinninn Lísa skuli
vera sannfærð um að erfðabreytt
matvæli séu þessi lausn.
Mér verður oft hugsað til þessa
atriðis þegar umræða um erfða-
breytta ræktun annars vegar og
lífræna ræktun hins vegar fer af
stað hér á Íslandi. Fáir hópar fólks
eru jafn algjörlega sannfærðir um
að hafa höndlað sannleikann eins
og stuðningsmenn þessara tveggja
ræktunarstefna. Það er helst heitasta
trúfólk sem hefur viðlíka sannfær-
ingu. Mér er alltaf skemmt þegar
upp hefjast blaðaskrif, sem geta
teygt úr sér svo vikum skiptir, þar
sem fulltrúar þessara tveggja hópa
takast á.
Þó að mér sé skemmt yfir þessu
hnútukasti kemur samt að því að
ég fæ nóg. Ég er efahyggjumaður
um flest og sannfærður um að
erfðabreytingar munu ekki bjarga
heiminum frá hungri. Ég er
líka sannfærður um að þar sem
erfðabreytt matvæli eru ræktuð mun
ekki opnast gjá niður til helvítis. Á
sama tíma hef ég enga trú á því að
lífræn fæða sé betri en sú sem hefur
fengið tilbúinn áburð né heldur tel
ég að áhersla á lífræna ræktun sé
bara hipparugl. Ég vil leggja það
til við hlutaðeigandi að þeir hætti
að haga sér eins og smákrakkar í
sandkassa og byrji að tala saman
eins og siðaðar manneskjur.
Innihald þessa pistils má svo yfir-
færa að vild yfir á hvaða hluti sem
er. Til dæmis á Hofsvallagötumálið,
flugvöllinn eða Alþingi.
STEKKUR
Svart
og hvítt
Guðmundur Ingi Ásmundsson Jarðstrengur dreginn í plaströr sem steypt hafa verið í 80 cm breiðan og
130 cm djúpan skurð í fjalllendi í Suðaustur-Frakklandi. Mynd /RTE
Olís og Norðurorka hf. hafa
gert með sér samstarfssamning
um sölu og markaðssetningu á
metani. Samstarfssamningurinn
felur í sér að Olís annast sölu og
markaðssetningu á því metani sem
Norðurorka framleiðir úr haug-
gasi úr gömlu sorphaugunum á
Glerárdal ofan við Akureyri.
„Það hefur lengi legið í loftinu
að semja við olíufélag um sölu-
og markaðsmálin,“ segir Helgi
Jóhannesson, forstjóri Norðurorku
hf., á vef félagsins. „Félagið
er í grunninn framleiðsludrifið
orkufyrirtæki og því töldum við
árangursríkara að semja við Olís
um sölu- og markaðssetningu
eldsneytisins, enda þeirra sérgrein.“
Olís hefur aukið hlut sinn í met-
ansölu, en fyrirtækið gerði nýverið
samning um kaup meginhluta þess
metans sem framleitt er af Sorpu hf.
á höfuðborgarsvæðinu. Olís hefur
einnig sett upp metanafgreiðslu
við eldsneytisstöð sína í Mjóddinni
í Reykjavík. „Við hjá Olís erum
mjög ánægð með að vera orðin
leiðandi í sölu- og markaðssetningu
metans á landsvísu,“ segir Samúel
Guðmundsson, framkvæmdastjóri
heildsölu- og rekstrarvöru-
sviðs OLÍS.
Sjálfsafgreiðslustöð fyrir
metan verður byggð við
Miðhúsabraut á Akureyri
rétt við Möl og sand en
hreinsistöðin við Súluveg
austan hitaveitutankanna við
gatnamótin að Breiðholti.
Áætluð framleiðslugeta er
600 þúsund Nm3 metans
árlega, sem svarar til árlegrar
meðalnotkunar 600 fólks-
bíla. Gert er ráð fyrir að
hægt verði að vinna metan
úr haugnum á Glerárdal fram
til ársins 2030 í það minnsta.
Um 300 milljóna króna
kostnaður
Áætlaður kostnaður við verkefnið
er um 300 milljónir. Í sumar lauk
borunum í sorphauginn, en alls voru
boraðar 45 holur. Frá holunum eru
lagðar safnlagnir og síðan stofn-
lögn frá haugunum að fyrirhugaðri
hreinsistöð. Framangreindri lagna-
vinnu er að mestu lokið og á næst-
unni verða plön og undirstöður
undir hreinsistöðina steypt. Áætluð
verklok fyrir verkið í heild sinni eru
í janúar 2014 en allveruleg seinkun
verður á afhendingu hreinsistöðvar
sem verið er að smíða í Svíþjóð.
Um 1.200 bílar á Íslandi geta
brennt metani en af þeim eru um
15-20 á Akureyri. Þess er vænst að
markaðurinn vaxi hratt og er þar
ekki síst horft til stórnotenda, svo
sem þungaflutningabíla. Nýverið tók
Akureyrarbær í notkun tvo ferlivagna
sem nota metan sem orkugjafa.
Einnig eru Samskip með í
notkun einn þungaflutningabíl
sem að hluta brennir metani í
ferðum milli Reykjavíkur og
Akureyrar. Sá bíll notar metan
á við 20-30 fólksbíla.
Veigamikið framlag til
umhverfismála
Hauggas sem stígur upp af
sorphaugum er um 21 sinni
skaðlegra en koltvísýringur
(CO2) sem myndast við
bruna metans í bílvél. Nýting
hauggassins á Glerárdal er
því mjög stórt og veigamikið
framlag til umhverfismála auk
þess sem ekki þarf að flytja
inn jarðefnaeldsneyti fyrir þá bíla
sem aka á metani.
Sýn samningsaðila er sú að
hér fari saman umhverfismál og
hagsmunir neytenda með lækkun
á eldsneytiskostnaði. Verið er að
nýta innlenda auðlind sem er við
bæjardyrnar og um leið að draga úr
gróðurhúsaáhrifum hauggassins, sem
sannanlega eru veruleg og á ábyrgð
Akureyringa.
/MÞÞ
Olís og Norðurorka:
Samstarfssamningur um sölu á metani
Sorphaugarnir á Glerárdal. Sjálfsafgreiðslustöð fyrir
metan verður byggð við Miðhúsabraut á Akureyri.